درس‌های «آقای قاضی» برای همه مخاطبان

 سریال «آقای قاضی» به کارگردانی سجاد مهرگان از خرداد امسال روی آنتن شبکه دو رفته و پخش آن همچنان ادامه دارد. این مجموعه پنج شنبه و جمعه‌ها ساعت ۲۲ پخش می‌شود و در مقایسه با دیگر سریال‌های تلویزیون ساختار متفاوتی دارد. «آقای قاضی» در لوکیشن ثابتی مانند دادگاه می‌گذرد و هدف آن آموزش نکات حقوقی به مخاطب در قالب نمایش و قصه است تا مخاطب از مسائل حقوقی آگاه شود. معمولا کمتر در تلویزیون آثار نمایشی آموزشی تولید می‌شود، اما «آقای قاضی» موفق شده این خلأ را در زمینه موضوعات حقوقی پُر کند. سبک روایت این مجموعه نیز به شیوه‌ای است که توجه مخاطب را جلب می‌کند و او را پس نمی‌زند.

همه موضوعاتی که در دادگاه «آقای قاضی» بررسی می‌شوند، بر اساس پرونده‌های قضایی واقعی هستند و همین مسئله باعث می‌شود مخاطب بیشتر درگیر پرونده‌ها شود و آگاهی از جزئیات و نتیجه دعوا برای او اهمیت بیشتری یابد. یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت سریال، انتخاب سوژه است. معمولا بیشتر دعواهایی که در «آقای قاضی» مطرح می‌شود، اتفاقاتی‌ هستند که ممکن است در زندگی روزمره مردم برای بسیاری از افراد رخ بدهد، بنابراین آگاهی از حکم قانون و ملاحظات قانونی در موضوع مورد بحث برای مخاطب کاربرد خواهد داشت و حس کنجکاوی او نیز فعال می‌شود. درگیری با همسایه مبتلا به اختلال شخصیت، اختلافات میان صاحبخانه و مستاجر، استفاده تجاری از واحد مسکونی، سوءاستفاده ناشر از مولف اثر، نوشتن وصیت‌نامه جعلی و سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی از موضوعاتی هستند که تا به حال در «آقای قاضی» به آن‌ها پرداخته شده است. دیگر امتیاز انتخاب سوژه‌ها، به‌روز بودن موضوعات است. به عنوان مثال با توجه به استفاده فراوان مردم از فضای مجازی، طبیعی است که در این فضا مشکلات مختلفی برای کاربران پیش می‌آید که باعث می‌شود آن‌ها را به دادگاه بکشاند، بنابراین انتخاب پرونده‌های مرتبط با فضای مجازی نیز لازم و کاربردی خواهد بود. موضوعات متنوع، سوژه‌های فراگیر و به‌روز در «آقای قاضی»، باعث می‌شود طیف گسترده‌تری از مردم بتوانند مخاطب این مجموعه باشند.

یکی دیگر از امتیازات «آقای قاضی» شیوه روایت موضوعات حقوقی و آگاهی‌بخشی به مخاطب است. در هر قسمت از سریال به دو پرونده قضایی رسیدگی می‌شود. ابتدا راوی خلاصه‌ای از موضوع پرونده و ماجرای اختلاف خواهان و خوانده یا شاکی و متشاکی را در قالب نریشن توضیح می‌دهد، بنابراین مخاطب متوجه می‌شود با اختلاف بر سر چه موضوعی مواجه شده است. سپس هر دو طرف دعوا از زاویه نگاه و با تعبیر خاص خودشان از واژه‌هایی مانند «کلاهبرداری»، «دزدی» و امثال این‌ها، شروع به شرح موضوع می‌کنند. معمولا جر و بحث‌های طرف ها و واکنش‌ قاضی طبیعی و ملموس است، به همین دلیل تماشاگر آن‌ها را باور می‌کند و با جریان رسیدگی به پرونده همراه می‌شود. «آقای قاضی» با روایت واقع‌گرایانه و جذابش در عین حال که به مخاطب آگاهی می‌دهد، در حد و اندازه خود از پس سرگرم کردن تماشاگر نیز برمی‌آید.

بازیگر ثابت «آقای قاضی» بهزاد خلج است که نقش قاضی را در این مجموعه ایفا می‌کند. واکنش‌های به‌موقع و طبیعی او هنگام دعوای دو طرف ، بیان صریح، لحن جدی و قاطع او باعث می‌شود مخاطب این بازیگر را در جایگاه قاضی بپذیرد. بازیگران نقش شاکی و متشاکی یا خواهان و خوانده هیچ کدام جزو چهره‌های شناخته‌شده و بازیگران مطرحی نیستند، اما آن‌ها نیز بازی قابل قبولی دارند و مخاطب را راضی می‌کنند. علاوه بر نوع روایت «آقای قاضی»، بازیگران این مجموعه هم به قابل باور شدن فضای دادگاه کمک کرده‌اند.

اگر چه که «آقای قاضی» اولین مجموعه نمایشی با رویکرد آموزشی نیست، مثلا در سال‌های اخیر مجموعه «منم دوستت دارم» در شبکه سلامت نیز تلاش کرده بود مهارت‌های زندگی و ارتباط با خانواده را بر اساس اصول روان شناسی به تصویر بکشد، اما به طور کلی کمتر شاهد تولید و پخش چنین آثاری در تلویزیون بوده‌ایم، در نتیجه لازم است صداوسیما از ظرفیت بالای مجموعه‌های نمایشی برای آموزش به مخاطبان و آگاه کردن آنان راجع به مسائل کاربردی مختلف در حوزه‌های گوناگون، استفاده بیشتری بکند و آثاری مشابه «آقای قاضی» در زمینه‌های دیگر نیز تولید شود. این از جمله وظایف ذاتی رسانه ملی است که آثاری با هدف آگاهی‌بخشی به مخاطب و آموزش امور مختلف مبتلابه روزمره تولید کند؛ به ویژه در قالب‌های نمایشی که مخاطب بیشتر از برنامه‌های گفت‌وگومحور به آن‌ها علاقه دارد.