در هفتمین شب برنامه «شصت سال سینمای ایران و عرض ارادت به پیشگاه امام رضا (ع)»، فیلم «به آهستگی» ساخته مازیار میری در پردیس مهر کوهسنگی به نمایش در آمد و در ادامه با حضور مازیار میری نشست پرسش و پاسخ فیلمش برگزار شد.
مازیار میری در ابتدای سخنان خود گفت: خیلی پدر و مادر «بهروز شعیبی» را دعا کردم که من را دعوت کرد و در روزهایی که حال خیلی از ماها خوب نیست، باطری ما را شارژ کرد. خدا خیرش بدهد که باعث شد اینجا باشیم.
او افزود: دوست دارم از یک اتفاق که ذهن من را کاملا درگیر کرده حرف بزنم. وقتی برنامه نمایش فیلمها و پوستر برنامه را دیدم، بسیار متعجب شدم که ما در همه این سالها، فقط این تعداد فیلم با موضوع امام رضا (ع) ساختهایم؟ این تعداد کم خیلی غریب و دردناک است که ما نسبت به یکی از جاذبههای ایرانی و معرفتی و مذهبی ایرانی، این اندازه نگاه کردهایم و به اندازه ده شب فیلم تصویری نداریم…
میری تصریح کرد: در سینمای قبل از انقلاب، به هر بهانهای، یک نما در لوکیشن حرم امام رضا (ع) میگذاشتند و حداقل باب معرفتیاش را باز میکردند.
کارگردان فیلم «حوض نقاشی» تأکید کرد: این کمکاری، حتما علتهای مختلفی دارد. هرجای دیگری بود نگاه ویژهتری به امام رضا (ع) بود. در دورههایی نگاه حزبی و جناحی به امام رضا (ع) شد و این خیلی خطرناک است.
او افزود: بهروز شعیبی نقل میکرد و از او شنیدم که شرایط کار کردن در حرم بهتر شده است و دوستانی که آمدهاند، نگاه فرهنگیتری دارند. قبلا کار کردن در حرم خیلی سخت بود و اصلا گفتوگو شکل نمیگرفت.
میری تاکید کرد: در آن سالها دوربین ویدئو نبود و با دوربین نگاتیو کار میکردیم. الان داخل حرم با دوربین موبایل، پلان میگیرند. ما همین چند پلان داخل حرم را باید با سختی یا یواشکی میگرفتیم و دوربین را پنهان میکردیم به طوری که گاهی حتی به ما مشکوک میشدند.
این کارگردان سینمای ایران افزود: این اتفاق ناگواری است که ما درباره امام رضا (ع)، فقط یک سریال و چند فیلم داریم. بحث معرفتی درباره امام رضا (ع) را کمتر در این سالها داشتهایم. به نظرم باید مدیران فرهنگی ما خودشان هم علاقهمند باشند که درباره امام رضا (ع) و ارتباط معرفتی و دینی با آن فیلم ساخته شود. بعضی مواقع فکر میکنم خود مدیران خیلی علاقهای ندارند و نه سفارشی میکنند و نه گفتوگویی دارند. در همین سالهای اخیر، تنها فیلمی که ساخته شده، فیلم «بدون قرار قبلی» ساخته بهروز شعیبی است. قطعا منظور من از حمایت، حمایت مالی نیست و هر تهیهکنندهای میتواند شرایط مالی تولید این فیلمها را فراهم کند.
او ادامه داد: تو را به خدا امام رضا (ع) را سیاسی نکنید. الان شرایط طوری شده است که اگر بخواهیم به حرم امام رضا (ع) برویم باید مراقب باشیم کسی نفهمد. ممکن است کسی بگوید تو که دولتی هستی! امام رضا (ع) برای همه است. با همه دیدگاهها و شرایط و نگاهها.
میری افزود: دوستانی هستند که امام رضا (ع) را در حد درگیریهای سیاسی و جناحی خودشان پایین میآورند. باید کمی به این فکر کنیم که امام رضا (ع) نعمت بزرگی برای این کشور است. امام رضا (ع) میتواند آدمها را با هم آشتی بدهد و دلها را به هم گره بزند. هرچه راجع به امام رضا (ع) فیلم بسازیم باز کم است.
او افزود : باید برای فیلم «بدون قرار قبلی» شرایط اکران بسیار بهتری را به وجود میآوردند که نشد و شاید نخواستند و نکردند. امیدوارم شرایط طوری شود که اگر ده سال دیگر بخواهند برنامه مشابهی درباره فیلمهای با موضوع امام رضا (ع) برگزارکنند، از بین صد فیلم، ده فیلم را انتخاب کنند.
این کارگردان در ادامه نشست اظهار داشت: تولیدات سینمای ایران، الان وضعیت نگرانکنندهای پیدا کرده است. آن چیزی که الان بر روی پرده سینماست، نمیتوان جزو سینمای ایران و سینمای پر افتخار ایران دانست. من هیچ منعی برای ساخت چنین آثاری نمیبینم. یک کمی نگران میشوم وقتی حس میکنم گویا علاقه سیاستگذاران فرهنگی بیشتر به این آثار است. فیلمهایی که مرتب به هم پز میدهند که من صد میلیارد را رد کردهام و دیگری میگوید من صد و پنجاه میلیارد را رد میکنم. انگار افتخار ما شده است که با فرهنگ تجارت کنیم.
کارگردان فیلم پرمخاطب «سعادت آباد» تاکید کرد: امام رضا (ع) خیلی ایرانی است. ما وقتی به حرم میرویم، همه جور آدمی را در حرم می بینیم که حالشان با هم خوب است. در هنگام تحویل سال نو، بخش زیادی از مردم ایران با برنامه تحویل سال نو از حرم، سال نوی خود را آغاز میکنند و حالشان خوب است. همه حسرت میخورند که چرا در حرم نیستند.
او افزود : آدمها با هر نگاه سیاسی و فکری یک نقطه مشترک دارند و آن بعد معرفتی امام رضا (ع) است. همه ما از زمان کودکی خاطرات نوستالژیکی از سفر به مشهد با قطار و گرفتن اتاق و ….داریم و حال همه با این مسافرتها بسیار خوب بود.مازیار میری در ادامه گفت: من هر فیلمی که میخواهم شروع کنم، باید شب قبل از شروع فیلمبرداری بیایم حرم امام رضا (ع). تهیهکنندگانی که با من کار میکنند میدانند باید یک بلیط برای من بگیرند. دلم میخواست آرامشی که از حرم امام رضا (ع) میگیرم در فیلم «به آهستگی» و معنای فیلم وجود داشته باشد.
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: امروز در حرم نشسته بودم و اتفاق جذابی روی دادو چند جوان آمده بودند پیش من و میگفتند که ما امروز آمده بودیم حرم و دعا میکردیم و از امام رضا (ع) میخواستیم که شرایط فیلمسازی ما مهیا شود. چشممان را برگردانیم و دیدیم عضو شورای پروانه ساخت اینجاست. وقتی شما را دیدیم، گفتیم امام رضا (ع) حاجت ما را داده است. ما داشتیم دعا میکردیم که فیلم اولمان را بسازیم و سرمان را چرخاندیم و شما را دیدیم!
میری با ذکر خاطره جالبی از مرحوم کیارستمی گفت: در دیداری که در همان سالها به همراه پرویز شهبازی با آقای کیارستمی داشتیم، وقتی از او پرسیدیم که چگونه میشود هم فیلم فرهنگی ساخت و هم با مردم ارتباط برقرار کرد، کیارستمی جواب جالبی داد و گفت: سعی کنید ویترین فیلمهایتان را درست کنید و حرفتان را بزنید. بازیگر بگذارید ولی بازیگری که بازی نکند. من میخواستم آن زمان «به آهستگی» را کار کنم و پرویز شهبازی میخواست «عیار ۱۴» را کار کند. ما به دنبال بازیگری بودیم که هم انگیزه لازم را برای بازی در این فیلمها داشته باشد، هم پر انرژی باشد و هم ویترین خوبی داشته باشد. به همین خاطر به سراغ محمدرضا فروتن رفتیم. محمدرضا فروتن توانست انرژی خوبی برای این فیلم بگذار و در آن سال هم برای این فیلم سیمرغ گرفت.
میری درباره بازی نیلوفر خوش خلق در این فیلم گفت: درباره خانم خوش حلق، من بازیگران مختلفی را دیدم. احساسم این بود که چشمهای خانم خوشخلق و دو دو کردن چشمهایش میتواند به این شخصیت کمک کند. احساس کردم آرامشی در این شخصیت وجود دارد و آن موقع احساس میکردم انتخاب خوبی است.
کارگردان فیلم «به آهستگی» ادامه داد: زمانی که فیلم «به آهستگی» برای جشنواره برلین انتخاب شد، مدیران خیلی نگران بودند که برای این فیلم در جشنواره برلین حاشیه درست کنند با توجه به اینکه موضوع فیلم هم درباره امام رضا (ع) بود. جلسات زیادی هم برای ما گذاشته بودند. در نشست خبری این فیلم، خیلی از گفتوگوها خیلی خوب جلو رفت که ناگهان خانمی ایرانی با لحنی تند شروع کرد به اعتراض که؛ خانمها اصلا در ایران نمیتوانند زیارت کنند! و کارگردان فیلم دروغگوست و همینطور فحاشی میکرد… یک آقای آلمانی هم به او اعتراض کرد و من در جواب آن خانم گفتم خانم از جای بدی شروع کردی! اتفاقا زیارت برای خانمهاست و به راحتی زیارت میکنند. با چیزهای دیگری به من حمله میکردی بهتر بود!
میری ادامه داد: من تجربههای بسیار خوبی از اکران «به آهستگی» در کشورهای مختلف دارم. امیدوارم مسئولان فرهنگی ما دلشان برای سینمای ایران بسوزد و متاسفانه دلشان نمیسوزد. آنها الان دل به دل سینمادارانی دادهاند که میگویند ما داریم ورشکسته میشویم و خیلی باید بفروشیم. از آن طرف هم تلاشی نمیکنند تا تولید و اکران فیلمهای قصهگو اتفاق بیافتد.
مدیران میخواهند وقتی از پشت میزهایشان رفتند، بگویند که در زمان ما فروش ۲۰۰ میلیاردی اتفاق افتاد یا در دوره مدیریت من یا وزارت من این اتفاق افتاد!
این عضو شورای صدور پروانه ساخت تاکید کرد: الان یک دوی رقابتی و سرعتی برای رسیدن به رکوردهای ۲۰۰ میلیاردی و ۳۰۰ میلیاردی به وجود آمده است. هماکنون هر چه فیلمنامه میآید، از این نوع فیلمهاست که برای رکوردشکنی میآید و آدم خجالت میکشد که فیلمنامه آن را بخواند.
او افزود : سالها قبل، سه چهار فیلم جدی قصهگوی خوب در کنار دو فیلم کمدی خوب اکران میشد. الان این فیلمهایی که اکران میشود، کمدی نیست و مبتذل است. رقابت برای این است که به مبتذلسازی اضافه شود. الان سینمادار میگوید من به اکران فیلمی که زیر صد میلیارد نفروشد، راضی نمیشوم! انگار همه میخواهند مردم را با همین فیلمهای مبتذل سرگرم کنند.
میری تاکید کرد: شما باور نمیکنید در عرض بیست روز فیلمنامه نوشته میشود، فیلمبرداری میشود، مونتاژ میشود و فیلمها را آماده میکنند و برای پروانه نمایش ارائه میدهند تا فیلم بعدی خود را بسازند. یعنی قبل از انقلاب هم که رضا صفایی، ۹ تا فیلم در سال کار میکرد، اینگونه کار نمیکرد!
این کارگردان تاکید کرد: انگار مدیران میخواهند وقتی از پشت میزهایشان رفتند، بگویند که در زمان ما فروش ۲۰۰ میلیاردی اتفاق افتاد یا در دوره مدیریت من یا وزارت من این اتفاق افتاد. ولی به این فکر نمیکنند که چه بلایی به سر سینمای ایران میآورند.
میری در پاسخ سوال مجری برنامه که آیا تمایل دارید که فیلم دیگری در مشهد کار کنید، گفت: اگر شرایط ساخت آن مهیا شود، حتما این کار را میکنم.
در ادامه مراسم قدردانی از «مازیار میری» با حضور حجتالاسلام قاسم پور قائم مقام بنیاد فرهنگی هنری امام رضا(ع) برگزار شد.
اجرای این برنامه را «مسعود نجفی» برعهده داشت.
این برنامه توسط بنیاد بینالمللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) با مشارکت حوزه هنری و همراهی فیلمخانه ملی ایران، موسسه تصویر شهر و مدرسه اسلامی هنر برگزار میشود.