شهرام صارمی توضیحاتی را در خصوص حواشی این دوره از جشنواره موسیقی فجر ارائه کرد.
در آستانه برگزاری سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر هستیم. جشنواره‌ای که در این دوره با دبیری شاهین فرهت و دبیر اجرایی شهرام صارمی برگزار می‌شود. در هفته‌های منتهی به آغاز جشنواره، حواشی فراوانی از کناره گیری یک خواننده تا اعتراض برخی موزیسین‌ها اتفاق افتاد. در خصوص این حواشی با شهرام صارمی گفتگو کردیم که در ادامه می‌توانید آن را بخوانید.
آقای صارمی، از روند اجرایی برنامه‌های جشنواره بگویید.
خدا را شکر برنامه‌ها خیلی خوب پیش رفته است. امیدوارم همه اتفاقات جشنواره استاندارد و جذاب باشد.
موسیقی پاپ خیلی مورد استقبال واقع شده است. نظرتان را درباره این موضوع بگویید. آیا به دلیل درآمد زایی این خوانندگان انتخاب شدند و مسئولان جشنواره به این سبک از موسیقی صرفا نگاه درآمد زایی دارند؟
اساساً بخش عمده‌ای از موسیقی پاپ، بحث اقتصادی است. فارغ از معیار‌های موسیقیایی و ادبی جریان اقتصادی موسیقی پاپ، صرفاً معطوف به گروه‌های اجرایی نیست. مثلاً در یک کنسرت، تیم خبری، نور، سالن، تبلیغات، تصویربرداری، سایت‌های فروش بلیت و … همه در این جریان اقتصادی حضور دارند. این جنس موسیقی را همه پذیرفتند که مخاطب زیادی دارد. البته ما در بخش پاپ فقط به دنبال پرفروش‌ها نبودیم. اجرای مداوم و محبوبیت از معیار‌های انتخاب در این بخش بود.
واقعاًً به موضوع پرطرفدار بودن بخش پاپ توجه نداشتید؟ این سوال برای این مطرح است که بیش از ۸۰ درصد خوانندگان بخش پاپ این دوره در حال حاضر پرطرفداران‌ترین خوانندگان هستند.
این موضوع اصلاً برای ما اهمیت نداشت. هرچند انتخاب‌ها اتفاقی نبوده؛ اما الان این گروه‌ها در حوزه تولید و کنسرت فعال هستند.
برخی نسبت به کیفیت پایین گروه‌های پاپ اعتراض کردند.
این موضوع که موسیقی پاپ در کشور چه سطح کیفی دارد، در مجالی جداگانه قابل بحث است؛ اما در جشنواره نمی‌شود همه نقایص را برطرف کرد. به هر حال این سبک مورد توجه بسیاری از جوانان است. ما حتی برای بخش پاپ می‌خواستیم در ۶ روز جشنواره هر روز دو گروه اجرا کنند که این اتفاق رخ نداد.
قرارداد گروه‌های پاپ چه مقدار است؟ آیا کاهش قیمت بلیت‌های جشنواره به دلیل دستمزد پایین گروه‌ها بود؟
نمی‌توانم این موضوع را باز کنم و درباره جزئیات قرارداد‌ها صحبت کنم، اما قیمت بلیت‌ها ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است. البته در برخی سالن‌ها حتی بلیت ۳۰ هزار تومانی داریم که در هیچ جا این قیمت بلیت کنسرت پیدا نمی‌شود. همه گروه‌ها طبق قرار داد عمل کردند و خدا را شکر همه گروه‌ها با جشنواره همیاری کردند؛ حتی برخی خوانندگان پاپ دستمزد کمتری نسبت به گروه‌های دیگر گرفتند که از همه آن‌ها تشکر می‌کنم.
معیار انتخاب گروه‌های مختلف چه بوده است؟
ما در موسیقی دستگاهی، کلاسیک و نواحی، از همه گروه‌ها دعوت کردیم. نمی‌توانید فرد یا گروهی را پیدا کنید که با آن‌ها تماس تلفنی نداشته و پیشنهاد حضور در جشنواره را به آنان ارائه نداده باشیم. با هر کسی که به ذهنتان رسیده باشد، تماس گرفتیم و خواستیم که به جشنواره فجر بیاید.
آیا از حسین علیزاده هم دعوت کردید؟
آقای علیزاده گرفتاری‌های متفاوتی دارد و اصولا هیچگاه در جشنواره موسیقی حضور پیدا نمی‌کند. با اطلاع از این موضوع فقط از ایشان دعوت نکردیم، اما با بسیاری از موزیسین‌ها و گروه‌های موسیقی مذاکره کردیم. هر کسی که در جشنواره حاضر نشد، دلایلی مختلفی برای این موضوع داشت؛ عده‌ای مشغول کار بودند، عده‌ای در سفر بودند، عده‌ای کار آماده نداشتند و دلایل دیگر باعث شد که در جشنواره حضور پیدا نکردند. بخش پاپ هم از این فرایند مستثنی نبودند.
در ابتدا اسامی خوانندگانی که قرار بود با ارکستر ملی ایران روی صحنه بروند، منتشر نشد. این موضوع حتی به بلیت فروشی اجرای ارکستر ملی ضربه زد.
بله؛ گزینه‌های دیگری داشتیم که در نهایت به نتیجه نرسید و به همین دلیل اسامی خوانندگان همزمان با بلیت فروشی اعلام نشد. این را ما در چند روز بعد اصلاح کردیم. ما یک خواننده آذربایجانی و یک خواننده انقلابی در ارکستر ملی داریم.
در این دوره از جشنواره، از نوازندگان هنرستان موسیقی تا افرادی که موهایشان در موسیقی سفید شده است، حاضر هستند. چه شد که از گروه‌های آکادمیک دعوت کردید و اجرای آن‌ها کنار اجرای بزرگان موسیقی در جشنواره روی صحنه می‌رود؟
از ابتدا نگاه من به جشنواره نگاهی کیفی بوده است. اصلاً بحث سولداوت شدن کنسرت‌ها برایم اهمیتی ندارد. با این دیدگاه گروه‌ها را انتخاب کردیم. آنچه مد نظر تیم اجرایی و هنری جشنواره است، یک اجرای قابل قبول از نظر اهالی موسیقی و مردم است. تا آنجا که توانستیم از گروه‌ها و افرادی استفاده کردیم که به صورت جاری در طول سال فعالیت موسیقی دارند. به گروه‌هایی که مثلاً یک سال است کنسرت برگزار نکردند، دعوتنامه ارسال نکردیم. معتقدیم جشنواره باید تشویقی باشد، برای گروه‌هایی که در شرایط سخت فعلی کار می‌کنند. تمامی گروه‌ها یا در داخل یا در خارج از کشور، شناخته شده اند و از استیج فاصله ندارند.
از انتخاب گروه‌های خارجی بگویید. ما شاهد حضور گروه‌های مشهور جهانی در جشنواره نیستیم. علت کاهش گروه‌هایی اروپایی در این دوره چیست؟
در گروه‌های خارجی ما چهار برنامه از اروپا و ۲ برنامه از کشور‌های همسایه داشتیم. گروه‌هایی از ازبکستان، آذربایجان، دانمارک، اسلوونی و ایرلند داشتیم. مهمترین مشکلی که در بخش بین الملل پیش رویمان قرار داشت، مشکلات ارزی کشور بود. به هر شکل جشنواره دوست ندارد از جایگاهش پایین‌تر بیاید. ما از تیرماه جلسات هفتگی داشتیم. در همان جلسات اول بحث بودجه و ارز مطرح بود. خدمت آقای ترابی (مدیر دفتر موسیقی) این موضوع را مطرح کردم که اگر گروه‌های خارجی نداشته باشیم، اشکالی پیش نمی‌آید. ما هنرمند با کیفیت داخلی زیاد داریم. در آن جلسه اعلام کردم که اگر این دوره گروه‌های خارجی نباشند، اتفاقی نمی‌افتاد، کمااینکه با حضور این گروه‌ها در دوره‌های گذشته اتفاقی نیفتاده بود. آقای ترابی به ما احترام گذاشتند، اما گفتند بهتر است که در بخش بین الملل از اطراف ایران و اروپا داشته باشیم.
چرا معتقدید که تاثیر گذاری بخش بین الملل جشنواره کم است؟
اساساً اعتقاد دارم که سرویس‌ها و امتیازات را باید به گروه‌های خودمان بدهیم که با محدودیت فراوان کار می‌کنند. این کمک‌ها هم نباید صرفاً مادی باشد. مثلاً ما به جای اینکه به گروه‌ها پول بدهیم، می‌توانیم سالن در اختیارشان قرار دهیم. در این دوره چنین کمک‌هایی اتفاق افتاد. ما به گروه‌های موسیقی سالن مجانی یا تبلیغاتشان را انجام می‌دهیم.
یکی از اتفاقات منحصر به فرد این دوره، بخش فیلم مستند است. چه شد که این بخش را در برنامه هایتان قرار دادید؟
نمایش فیلم مستند از آن جا مطرح شد که ما گفتیم طبق آیین نامه جشنواره می‌توانیم یک هنرمند غیر موسیقی را در برنامه‌هایمان داشته باشیم. آقای صفاریان که راهنمایی‌های خیلی خوبی به ما دادند در بخش مستند سکان دارند. مستند‌هایی هستند که به شکل مجرد دیده نمی‌شوند، ما هم به این نتیجه رسیدیم که اکران این مستند‌ها به جشنواره کمک می‌کند. با این کار کسانی که به فیلم‌های موسیقی علاقه‌مند هستند، می‌توانند سری به جشنواره موسیقی بزنند. کیفیت فیلم‌ها واقعا عالی است. از «بزم رزم» تا «دو کمانچه» کیارستمی، مستند‌های بسیار قوی هستند. جناب صفاریان با نکته سنجی خاص خودشان از بین تعداد زیادی فیلم، این آثار را انتخاب کردند.
در این دوره چند سالن به جمع سالن‌های زیر نظر بنیاد رودکی اضافه شدند. چرا تعداد سالن‌ها زیاد شد؟
با توجه به زیاد شدن برنامه‌ها و رسیدن ۲۸۰ اثر که تا پایان آذر ماه به دستمان رسید، در ایوان شمس و حوزه هنری کنسرت برگزار کردیم. در سالن سوره و برج آزادی برنامه‌های فشرده در نظر گرفتیم و دو برنامه در یک سانس انجام می‌شود. سعی کردیم تعداد سانس‌ها را افزایش دهیم که گروه های ناشناخته فرصت دیده شدن پیدا کنند.
در این دوره به گروه‌های جوان توجه ویژه‌ای شده است؛ ظاهراً یکی از اولویت‌های این دوره گروه‌های جوان هستند.
حوزه فرهنگ و هنر نیاز به جوانان دارد. ما باید امروز در موسیقی با توجه به جوانان، ۲۰ سال آینده موسیقی را بسازیم. اگر بخواهیم هنرمند خوبی در آینده داشته باشیم باید از الان کار‌ها را آغاز کنیم. نمی‌شود مثل آموزشگاه‌ها که در ۳ ماه وعده یاد دادن موسیقی می‌دهند، کار کنیم و توقع داشته باشیم که موسیقی پیشرفت کند. در موسیقی موضوع مهم این است که چرخه آموزش به درستی حرکت کند. آموزش و اجرا باید توامان باشد تا این تجربه و دانش در موسیقی باعث خلاقیت شود.
ظاهراً علی ترابی اعتقاد زیادی به شما دارند، چه شد که با ایشان آشنا و دبیر اجرایی جشنواره شدید؟
من حدوداً از سال ۶۳ هنرجویی موسیقی را آغاز کردم. چند سال بعد با آقای ترابی آشنا شدم و همیشه رابطه خوبی با هم داشتیم. ولی هیچ وقت رابطه کاری بینمان برقرار نبود. ایشان با توجه به سوابقم خواستند که در جشنواره باشم. من هم به دلیل وجود ایشان پذیرفتم که در جشنواره باشم. تا به حال این حجم از کار را تجربه نکرده بودم. دبیری اجرایی جشنواره واقعاً کار سنگینی است.
صحبت پایانی؟
ما مشکلات فراوانی بر سر راهمان بود. مثلا بودجه این دوره نصف دوره قبل است. این فقط یک مشکلی است که با آن دست و پنجه نرم کردیم. رسانه‌ها باید این موضوعات را بدانند و با توجه به این شرایط ما را ارزیابی و قضاوت کنند.
