نمایش «خانه من کجاست؟» که در پردیس هنر اصفهان میزبان کودکان و نوجوانان و سایر علاقه‌مندان بود، یکی از آثار پرمخاطب ویژه این گروه سنی به‌شمار می‌رفت و کارگردان این نمایش، رضایت مخاطب و استقبال بسیار خوب از آن را نشان‌دهنده‌ی عملکرد موفق گروه در اجرای این نمایش می‌داند.
پردیس هنر اصفهان در نیمه دوم مهرماه سال جاری تا اوایل آبان‌ماه میزبان یکی از تئاترهای پر مخاطب گروه سنی کودک و نوجوان با نام «خانه من کجاست؟» بود که کارگردانی آن را امیر شیخ جبلی به عهده داشت. نمایشی که نه‌تنها با استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان کودک و نوجوان مواجه شد، بلکه تحسین سایر علاقه‌مندان به تئاتر را نیز برانگیخت.
آنچه می‌خوانید گفت‌وگو با امیر شیخ جبلی، کارگردان تئاتر «خانه من کجاست؟» است.
پیشنهاد شما برای ارتقای سطح کیفی تئاتر و هنرهای نمایشی در اصفهان چیست؟
اثری که در آن پارامترهای تخصصی، رعایت و به همه عناصر ۶ گانه ارسطویی دقت شده باشد، قاعدتاً در آن، نمایشنامه به اثر هنری مبدل شده و در غیر این صورت تنها در حد نمایشی بر صحنه بوده است. هر اثر نمایشی نمی‌تواند عنوان تئاتر را یدک بکشد؛ تئاتر، لحظه‌های ناب نمایشی را با خود به همراه دارد. ارسطو تعریفی از تئاتر ارائه کرده و آن را ماده‌ای مرکب از شش عنصر دانسته است. محققان پس از او نیز بدون استثنا، نگاه خاص او را پذیرفتند و همچون او هر تئاتر را تشکیل شده از طرح، شخصیت، فکر، بیان، موسیقی و منظره دانستند؛ از این رو، ارتقای سطح کیفی هر اثر به پرورش و دقت توجه تیم حرفه‌ای تولید به این عناصر بستگی دارد که می‌تواند یک ایده، طرح یا نمایشنامه را به یک اثر هنری قابل بر قاب صحنه تبدیل کند.
ایده اولیه تئاتر «خانه من کجاست؟» از کجا آمده بود؟
تعدادی متون نمایشی از سوی پردیس هنر، وابسته به سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری، جهت مشارکت و حمایت از تولید تئاتر کودک و نوجوان به من پیشنهاد شد که این آثار، منتخب مسابقه نمایش‌نویسی بود و در سال‌های گذشته به همت این سازمان در اصفهان برگزار شده بود.
در مورد اهداف این نمایش صحبت کنید. مخاطب این کار را چه کسانی می‌دانید؟
متن نمایشی «خانه من کجاست؟» اثری بود که در اجرا، به واسطه طرح و ایده خوب و اینکه نویسنده نیز در فرازهایی دست کارگردان را در اجرا به واسطه توضیحات و توصیه‌هایی باب اضافه شدن محتواهای تکمیلی مانند شعر و.. باز گذاشته بود، به نظرم می‌توانست در شکل و فرمی در قاب صحنه به بار بنشیند که رضایت مخاطب و استقبال بسیار خوبی که از اثر شد، نشان‌دهنده عملکرد موفق ما بوده است.
کودکان باید با تئاتر زندگی کرده و چگونگی آن را درک کنند. از منظر مخاطب شناسی اثر، مخاطب آثار من در طول سالیان فعالیتم در این حوزه تخصصی، کودکان و نوجوانانی هستند که همیشه همراه با بزرگسالان خود به تماشای آثار می‌نشینند. از این رو، تلاش همیشگی من در اغلب آثار این بوده که در کنار جذابیت خاص، آموزنده بودن و قابل انتقال بودن مفاهیم برای کودک و نوجوان، این زیبایی را با فضایی فانتزی همراه کرده و پتانسیل همراهی بزرگسالان را نیز در آن جای دهم که بتواند برای لحظاتی کودک و بزرگسال را با خود همراه و غرق در فضای فانتزی کند که البته کار آسانی نبوده و نیست.
این اثر نمایشی، خلق اثری است که در آن ذائقه کودک و نوجوان امروزی که در فضایی با انیمیشن‌های جذاب و… دست و پنجه نرم می‌کند، رشد پیدا کرده و نمی‌توان با ساده‌انگاری، اثری نازل، پست و دم دستی را در قاب صحنه به او تحمیل کرد چراکه مخاطب کودک اگر اثری را دوست نداشته و مورد رضایتش نباشد در همان صحنه اول و لحظه‌های ابتدایی پس می‌زند و با آن ارتباط نخواهد گرفت، و اعتراض خود را با جابه‌جایی و تکانش‌هایی همراه با حرف زدن با کنار دستی خود به‌صورت ناخودآگاه بیان می‌کند که در این هنگام، ارتباط دوباره او با نمایش، کار بسیار سختی است.
داستان این اثر و ارتباط آن با طرح پوستر چیست؟
در طول سالیان اخیر، مخاطب کودک درباره شیوه‌های تبلیغی ما اظهارنظر می‌کند و از آنجا که من از شیوه‌های متنوع تبلیغاتی مانند اریگامی و غیره در کنار پوستر و بروشور استفاده می‌کنم، با اظهارنظرهای کودکان و نوجوانان در این خصوص نیز مواجه شده‌ام. کودک و نوجوان کنجکاو امروزی با فراز رسانه‌ها، فضای زندگی به‌صورت اکتسابی و تا حدودی به شناختی در حد خود، به علم آیکونولوژی رسیده و نماد و نشانه‌ها را جست‌وجو می‌کند.
در این اثر، تلاش کرده‌ایم که قهرمان داستان، نمایش سفری قهرمانانه برای یافتن هویت و کاشانه خود داشته باشد و به جای توقف، مسیر پر از فراز و فرود زندگی را برای کشف و اکتشاف دنیای اطراف خود آغاز کند. در این سفر، با ملاقات‌ها و امدادهایی مواجه می‌شود و در نهایت پرواز را می‌آموزد تا اینکه گستره نگاهش عمیق‌تر می‌شود و علاوه بر یافتن کاشانه خود، به نگاهی ژرف‌تر نسبت به پیرامونش می‌رسد. از این رو، در طراحی پوستر، سعی داشته‌ایم که این مسیر اکتشافی را در لایه‌های طرح بگنجانیم و کودک کنجکاو و جستجوگر را نیز به شواهدی از آنچه قرار است بر قاب صحنه رویت کند، جذب کنیم که در تفسیر نهایی به کار ببندد.
فعالین این رشته با چه چالش‌ها و محدودیت‌هایی مواجه هستند؟
به نظر من گروه‌های تئاتر چالش‌هایی که در پیش‌تولید و مرحله تولید دارند که مهم‌ترین آن منابع مالی مناسب برای تولید اثر با کیفیت است، هزینه‌های تولید در وضعیت حاضر نسبت به گذشته چند برابر شده که باعث ایجاد نگرانی برای سازندگان آثار پررنگ و لعاب، خصوصا برای کودک و نوجوان شده است. از این رو جا دارد که از مشارکت و حمایت سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان که حمایت‌هایی را از گروه‌های نمایشی به انجام رسانده است، سپاسگزاری کرد و امید است که این مسیر هموارتر و حمایت‌ها بیشتر شود.
از سوی دیگر، گروه‌ها با چالش‌هایی در مرحله اجرا نیز مواجه هستند؛ منظور زمانی است که اثر هنری آماده و در مرحله پایانی و اجرای عمومی است که در این زمان چالش تامین سالن مناسب و استاندارد، اطلاع‌رسانی و تبلیغات اثر بحث‌برانگیز می‌شود. در حوزه تئاتر کودک و نوجوان، ایجاد «پردیس هنر» اتفاق خوبی بوده که از سوی شهرداری شکل گرفته است اما به نظر من با وجود این شروع خیلی خوب، مشکل ظرفیت آن می‌تواند با ایجاد فضایی مکملی در جوار سالن و در پارک حل شود که به وسیله آن می‌توان به یک پردیس واقعی و با ظرفیت مناسب دست یافت. مخاطب کودک و نوجوان با محل دائمی خوراک فرهنگی خود آشنا خواهد شد و والدین نیز از این مکان دائمی ایجاد تئاترهای با کیفیت در سالنی مناسب، آگاه خواهند شد.
محل برگزاری این تئاتر کجاست؟
فاز اول اجرای تئاتر «خانه من کجاست؟» در پردیس هنر برقرار است که در خیابان آبشار سوم، سالن شماره ۲ واقع شده و ابن تئاتر تا دوم آبان‌ماه روی صحنه خواهد بود. به دلیل استقبال مخاطبین، سانس‌های ویژه‌ای در روزهای پایانی نیز در سایت فروش ایجاد و تعریف شده است. علاقه‌مندان به تهیه بلیت می‌توانند با شماره ۰۹۱۳۷۹۴۱۴۰۴ تماس گرفته و یا از طریق سایت تیوال به تهیه بلیت اقدام کنند.
بازیگران و هنرمندان نقش‌آفرین در این اثر چه کسانی هستند؟
میترا آقایی، پریناز سیم‌بان، نسیم موسوی، آنیتا نصوحی، عرفان ناطقی، متین میرزایی، متین روشنک، محمدحسین هاشمی، جانیار فخار، آرمان حیدری، دانوش کریمی، دیانا نجفی، رستا حسینی، آتنا خان‌احمدی و آندیا نگارستانی از هنرمندان و نقش‌آفرینان این اثر هستند و کارگردانی آن بر عهده اینجانب، امیر شیخ جبلی، نویسندگی رامین کهن و آهنگسازی پویا فرهنگ‌پژوه بر صحنه حاضر شده است.
دستیار کارگردان این پروژه، دانیتا دباغ، طراح صحنه و اکسسوار، امیر شیخ جبلی، الهه جابرزاده انصاری و پریناز سیم‌بان، طراح گریم، نازنین شیخ جبلی و طراحی لباس را مینا سلمانی عهده دار هستند. اجرای نور با هادی شبان و صوت و افکت توسط کیمیا عربستانی هدایت می‌شود. این اثر تولید گروه تئاتر نگار سبز زنده رود و آکادمی هنرهای نمایشی سایه است که با حمایت و مشارکت پردیس هنر روی صحنه رفته است. تئاتر «خانه من کجاست؟» فاز دوم و سوم اجرایی را نیز در آینده نزدیک و با توجه به تفاهم‌نامه انجام شده با شهرداری در دستور کار خواهد داشت.
ممکن است مروری بر فعالیت‌های شما داشته باشیم؟
دانش‌آموخته کارشناسی ادبیات نمایشی و کارشناسی ارشد پژوهش هنر هستم. از دوران کودکی به واسطه علاقه و هیجان بسیار، به سمت تئاتر گرایش پیدا کردم و هم اکنون مدیر مسئول آموزشگاه هنرهای نمایشی سایه، مدرس دانشگاه و مراکز آموزشی و پژوهشگر در حوزه هنرهای نمایشی هستم.
در کنار فعالیت‌های خود در زمینه تئاتر، توجه خاصی به ادبیات تعلیمی حوزه کودک و نوجوان و پرورش داشتم که در جهت ایجاد بستر مناسب تولید محتوا برای این رده نیز تلاش‌هایی را آغاز کرده‌ام که ماحصل آن تنها در بخش کودک و نوجوان، تولید بیش از ۲۰ اثر نمایشی مانند پینوکیو، خاله سوسکه، سرزمین شگفت انگیز، بزبز قندی، چلمن‌خان و.. بوده که در این حوزه کارگردانی کرده‌ام.
در زمینه پژوهشی نیز چندین مقاله با رویکردهایی در حوزه تئاتر کودک و نوجوان داشته‌ام که توفیق حضور در سمینارها و کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی را داشته است. علاقه‌مندان با جستجو در فضای مجازی می‌توانند خلاصه این مقالات را مورد استفاده قرار دهند. امید است که توفیق یافته و همواره در سایه‌سار تئاتر بمانیم.
