ابراهیم حاتمی‌کیا به‌عنوان چهره سال هنر انقلاب معرفی شد؛ انتخابی که انتقادهایی هم به‌دنبال داشت.
رضا امیرخانی (نویسنده)، هدایت‌الله بهبودی (نویسنده)، ابراهیم حاتمی‌کیا (سینما)، مسعود نجابتی (مدیر هنری و طراح گرافیک) و مهدی نقویان (مستندساز) از جمله کسانی هستند که به‌عنوان پنج نامزد نهایی جایزه چهره سال هنر انقلاب اسلامی معرفی شدند. اما از میان این اسامی ابراهیم حاتمی‌کیا شب گذشته به‌عنوان چهره سال انتخاب شد. معیار این انتخاب هم کارگردانی فیلم سینمایی «به وقت شام» و پرداختن به موضوع مدافعان حرم، مبارزه با تروریسم و موفقیت در جذب مخاطب گسترده بوده است. چگونگی انتخاب نامزدها، یکسان نبودن رشته‌های هنری و حضور تکراری برخی از چهره‌ها از جمله مواردی است که با مجدالدین معلمی، دبیر هفته هنر انقلاب اسلامی درباره آن‌ها به گفت‌وگو پرداختیم.
استقبال عمومی و مردمی؛ یک شاخص مهم
مجدالدین معلمی، دبیر هفته هنر انقلاب اسلامی، درباره معیارها و ویژگی‌هایی که بر اساس آن نامزدهای نهایی جایزه چهره سال هنر انقلاب اسلامی را معرفی کرده‌اند، گفت: دبیرخانه هفته هنر انقلاب در طول سال فعال است و به‌طور منظم فعالیت‌ها و تولیدات آثار هنرمندان عرصه هنر انقلاب را رصد می‌کند. مهم‌ترین شاخصی که مدنظر ما در دبیرخانه بوده و همچنان هم است، آثاری است که به لحاظ مضمون و محتوا قابل‌اعتنا، پرمحتوا، کارآمد، روزآمد و در فضای اجتماعی مؤثر باشد. طبیعتاً پاسخگویی به مطالبات اجتماعی روز و پیگیری مسائلی که به‌حق و حقیقت و مطالب مبتلابه مردم ارتباط داشته باشد، جزو ملاک‌ها و شاخص‌هایمان است. البته باید خلاقیت و تازگی در اثر هنری وجود داشته باشد. در ارتباط با ساختار هم باید بگویم که ساختار اثر به نحوی باشد که فرصت تازه‌ای را در عرصه هنر برای علاقه‌مندان ایجاد کرده و قابل دفاع باشد. اما یک عنصر مهمی که به‌صورت جدی جزو شاخص‌ها بوده و هست این است که استقبال عمومی و مردمی باید در این آثار لحاظ شود؛ یعنی یا جایزه ملی و بزرگی را کسب کرده یا اینکه به لحاظ مخاطب اثر قابل توجهی باشد و بتواند دربرگیری وسیع و گسترده‌ای از مخاطبان را داشته باشد؛ لذا ما با این شروط فقط تولیدات مطلوب آثار را در آن سال عرضه می‌کنیم نه یک عمر فعالیت هنری را بخواهیم تقدیر کنیم.
شاید خیلی از بزرگان می‌توانستند در این لیست قرار بگیرند
«شاید خیلی از بزرگان می‌توانستند در این لیست قرار بگیرند، اما به دلیل اینکه در سال ۹۷ تولیدی نداشتند که به اصطلاح به این شاخص‌ها نزدیک باشند در لیست قرار نگرفته‌اند. لیست اولیه‌ای تهیه می‌شود و آن لیست قریب صد نفر از نخبگان چهره‌های برجسته هنری پیشکسوتان، عرصه هنری و مدیران ارشد فرهنگی عرضه می‌شود و از آن‌ها نظرخواهی می‌شود. بر اساس نظرخواهی آن‌ها، ما پنج نفر را به‌عنوان نامزدهای نهایی هفته هنر انقلاب معرفی کرده‌ایم. این پنج نفر به همان چهره‌ها، پیشکسوتان و مدیران ارشد فرهنگی دوباره عرضه شد و از آن‌ها رای‌گیری به عمل آمد و نهایتاً آقای حاتمی‌کیا بیشترین رای را در بین این افراد گرفتند و به‌عنوان چهره هنر سال انقلاب معرفی شدند.»
مسأله اصلی انتخاب تأثیرگذاری اجتماعی آثار است
معلمی در پاسخ به این پرسش که با توجه به یکسان نبودن رشته‌ها، می‌توان از رقابت عادلانه‌ای میان این نامزدها یاد کرد یا خیر، عنوان کرد: مسأله اصلی ما انتخاب اثر برجسته نیست. یعنی رقابتی بین آثار و افراد انجام نمی‌دهیم، بلکه تأثیرگذاری اجتماعی آن‌ها و تولیدی که منجر به یک اتفاق در فضای اجتماعی شده باشد را ارزیابی می‌کنیم. ارزیابی هم آن ارزیابی نیست که مثل جشنواره‌های دیگر، داوری محدود سلیقه‌ای بر آن اعمال شود. ما تقریباً یک شبه آکادمی ایجاد کرده‌ایم و تعداد بالای داورهایمان، زمینه اعمال سلیقه را در ارزیابیها کم کرده است. این کار یک اتفاق نمادین است که بیشتر دنبال این است که فضای رسانه‌ای و فرهنگی ما را با فعالیت‌های تأثیرگذار هنری آشنا کند. از نظر ما هر پنج بزرگوار در رشته‌های خود بزرگ و سرآمد هستند. ولی به هر حال از نظر نخبگان و چهره‌های برجسته فرهنگی هنریِ این عزیزان، جناب حاتمی‌کیا شایسته این انتخاب شده‌اند.
حضور چهره‌های تکراری
معاون هنری حوزه هنری درباره تکراری بودن برخی از اسامی در میان کاندیداهای جایزه چهره سال انقلاب اسلامی، اظهار داشت: وقتی فردی نامش به‌عنوان چهره سالِ فرهنگ و هنر معرفی می‌شود باید این شخص به‌اندازه‌ای شناخته شده باشد و اثرش بزرگ و تأثیرگذار باشد که شما با شنیدن اسمش حتماً اثر و تولیداتش و تأثیری که در عرصه فرهنگ و هنر گذاشته است برای شما تداعی شود. در عین حال، اگر بخواهید ارزیابی داشته باشد می‌بینید در این لیست هم جوانان حضور دارند، مثل آقای مهدی نقویان و البته در لیست اولیه ما جوان‌ترها هم بوده‌اند که نوقلم بودند و تأثیراتی بر اجتماع داشتند. اما این رای یا بهتر است بگوییم این نظر، نظری است که جمیع نخبگان و فعالان فرهنگی روی آن وفاق داشته‌اند. اما اینکه بگوییم لیست تکراری است، چنین نیست. چون ما هر سال انتخاب‌ها و چهره‌های سال را کاملاً متفاوت از سال قبل برگزیده‌ایم و از رشته‌های مختلف هم بوده‌اند؛ سال قبل حوزه پایداری، سال قبل‌ترش حوزه تجسمی و امسال هم سینما. آن فردی که تأثیرگذاری عمومی‌تر را داشته، معمولاً به‌عنوان چهره منتخب شناخته می‌شود.
علاقه‌مند بودن به یک جایزه مردمی برای سال آینده
وی در پایان با اشاره به اینکه «معتقد هستیم که کمترین ضریب اعمال سلیقه در انتخاب‌ها، انجام شده است»، خاطر نشان کرد: شاید بهترین کاری که می‌توان انجام داد این است که ما طیف داورانمان را گسترده‌تر کنیم و این آکادمی را از صد نفر به تعداد بیشتری برسانیم تا زمینه اعمال سلیقه کمتری در آن وجود داشته باشد. در حال حاضر معتقد هستیم که کمترین ضریب اعمال سلیقه در انتخاب‌ها، انجام شده است. اما خب طبیعی است که هر چقدر بتوانیم آن را گسترده‌تر کنیم، عمومی‌تر می‌شود. علاقه‌مند هستیم که انشاءالله سال آینده یک جایزه مردمی هم به‌عنوان جایزه مردمی چهره سال مقرر کنیم. اینکه بتوانیم از طریق تبلیغات از مردم بخواهیم که از بین نامزدهایی که به‌عنوان نامزد چهره سال انتخاب شده‌اند یک نفر را برگزینند و او را به‌عنوان چهره مردمی معرفی کنیم. طبیعتاً ساختار اصلی جشنواره و هفته هنر انقلاب به همین نحو خواهد بود و ادامه خواهد یافت.
