حسین ماکنعلی،ازتهیه‌کنندگان باسابقه رادیو،سال‌ها درشبکه‌های مختلف‌رادیویی معاونت‌صدای رسانه‌ملی برای شنوندگان برنامه‌سازی کرده است و قطعا مخاطبان رادیو از آن برنامه‌ها خاطرات جذاب و خوبی دارند. این تهیه‌کننده باتجربه رادیو فعالیت خود را از سال ۱۳۷۵ زمانی که فقط ۲۰سال داشت با گروه اجتماعی شبکه رادیویی ایران آغاز کرد و به مدت ۱۶سال به‌طور مستمر در این شبکه به کار تهیه‌کنندگی مشغول بود.
از انتخابات تا دلنوازان
حسین ماکنعلی در تشریح فعالیت‌های خود درشبکه‌های مختلف رادیو به شاخص‌ترین آنها اشاره کرد و گفت: در برنامه‌های زیادی در رادیو به عنوان تهیه‌کننده، سردبیر، نویسنده و برنامه‌ساز فعالیت داشته‌ام. از جمله درهمه برنامه‌های سیاسی معاونت صدا در حوزه انتخابات از سال ۷۶تاکنون به عنوان تهیه‌کننده، برنامه‌ساز، نویسنده و سردبیر مشغول به کار بوده‌ام و همچنان فعالیت می‌کنم.ماکنعلی ادامه داد: در برنامه‌های شاخص رادیو، مانند «سلام ایران» به عنوان سردبیر، تهیه‌کننده و هماهنگ‌کننده کار کرده‌ام و به‌طور مستمر در این برنامه فعال بوده‌ام. همچنین، برنامه دلنوازان یکی از برنامه‌هایی بود که بسیار به آن علاقه داشتم و ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۴ پخش می‌شد. این برنامه به موسیقی فاخر ایران می‌پرداخت و با بهره‌گیری از آرشیو معاونت صدا، از موسیقی‌های فاخر ایرانی استفاده می‌کردیم. «دلنوازان» جزو معدود برنامه‌های رادیویی در آن مقطع بود که بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و در حال حاضر حدود ۱۲۰۰تا ۱۳۰۰ قسمت از این برنامه در آرشیو معاونت صدا موجود است. برنامه‌های دیگری نیز مانند برنامه‌های نیمروزی رادیو وجود داشت که در آنها فعالیت داشتم. همچنین در رادیو پیام به‌طور ثابت و مستمر در روزهای پنجشنبه، مسئولیت تهیه و سردبیری برنامه عصرگاهی را بر عهده داشتم.
صوت، ابزار اصلی تهیه‌کننده رادیویی است
اگر بخواهیم به تفاوت‌های تهیه‌کنندگی در رادیو با تلویزیون بپردازیم، به نظر من کارتهیه دررادیو معادل کارگردانی در تلویزیون است، با این تفاوت که در رادیو تنها صدا وجوددارد.یک تهیه‌کننده رادیویی باید بسیار هنرمند باشد تا با استفاده از عوامل و نشانه‌های صوتی بتواند یک برنامه رادیویی بسازد. در واقع، یک برنامه رادیویی ترکیبی از کلام، موسیقی، افکت‌ها و حتی سکوت است که در کنار هم قرار می‌گیرد تا یک اثر شنیداری خلق کند. در مقابل، در تلویزیون جذابیت‌های تصویری و صوتی و بسیاری از مسائل دیگر می‌تواند به محتوا کمک کند. اما در رادیو، تنها و تنها صوت وجود دارد. به همین دلیل است که گفته می‌شود صداست که می‌ماند. تصویر ممکن است در کسری از ثانیه از ذهن مخاطب خارج شود، اما یک پیام صوتی می‌تواند در ناخودآگاه فرد نفوذ کند و سال‌ها در ذهن او باقی بماند. علاوه بر این، معمولا ۹۹ درصد تهیه‌کنندگان تلویزیونی همکار ما تهیه‌کنندگان مالی هستند و مدیریت مالی پروژه را بر عهده دارند. اگرچه در برخی موارد نظر محتوایی می‌دهند، اما خیلی در محتوای برنامه دخالت ندارند. در واقع، کارگردان برنامه تلویزیونی است که در چیدمان برنامه و انجام کارهای اساسی هنری نقش دارد.
بدون خط‌خوردگی» در رادیو گفت‌وگو
در ۴۷ سالگی به افتخار بازنشستگی نائل شدم. اگرچه با توجه به قوانین سازمان صداوسیما بازنشسته شده‌ام، اما از نظر برنامه‌سازی و برنامه‌سازان، چیزی به عنوان بازنشستگی نمی‌شناسم. اگر شما برنامه‌ساز رادیو و تلویزیون باشید و حتی در بدنه صداوسیما یا معاونت صدا مشغول نباشید، به هر حال آن روحیه برنامه‌سازی و تولید برنامه به عنوان تهیه‌کننده و شرایط فعلی فضای مجازی این اجازه را نمی‌دهد که خود را بازنشسته بدانید. به هر حال، شما مشغول به کار می‌شوید و بخشی از وظایف رسانه‌ای خود را بر عهده می‌گیرید. در حال حاضر، من در فضای مجازی فعالیت دارم و همچنین در سازمان صداوسیما در شبکه رادیویی گفت‌وگو مشغول به کار هستم. از زمان افتتاح این رادیو با این شبکه همکاری داشتم و هم‌اکنون تهیه‌کنندگی برنامه بدون خط خوردگی رادیو گفت‌وگو را بر عهده دارم. این برنامه، یک برنامه بسیار خوب و پرمحتوای سیاسی است که به مسائل روز ایران و جهان می‌پردازد و یکی از معدود برنامه‌هایی است که بسیاری از مسئولان، نمایندگان مجلس و کارشناسان خبره در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و دین و سیاست به‌طور مستمر با آن همکاری دارند. برنامه «بدون خط خوردگی» از ساعت ۱۹ تا ۲۰ هر روز شنبه تا چهارشنبه روی آنتن شبکه رادیویی گفت‌وگو می‌رود. همچنین به عنوان نیروی برنامه‌ای، در حال حاضر با رادیو پیام به عنوان تهیه‌کننده برنامه‌های صبحگاهی و شامگاهی همکاری دارم.
خاطره با «به افق آفتاب» و «سلام ایران»
کار تهیه یک برنامه بسیار زیبا تحت عنوان «به‌افق آفتاب» رابرعهده داشتم که برای من بسیار خاطره‌انگیز است. چند سال به عنوان تهیه‌کننده این برنامه فعالیت کردم وبه نظرم برنامه‌ای بسیار خوبی بود.اکنون سایر دوستان مسئولیت تهیه‌کنندگی آن را بر عهده دارند. همچنین، برنامه اذان‌گاهی ظهر نیز از جمله برنامه‌های دلچسب و خاطره‌انگیزی بود که به عنوان تهیه‌کننده عهده‌دار آن بودم. در اینجا یادی می‌کنم از مرحوم نورشاهی که افتخار شاگردی‌اش را در برنامه اذان‌گاهی داشتم. مدت‌ها با آقای نورشاهی در این برنامه همکاری کردم. همچنین آقای مرتضی حافظی، دوست بسیار خوبم و از گویندگان متبحر و توانمند رادیو، که اکنون بازنشسته شده و دیگر فعالیتی ندارد و جزو بهترین گویندگان و صداپیشگان رادیو بودند. یکی از برنامه‌های شاخصی که داشتم، «سلام ایران» بود که با رویکردی انتقادی برای مخاطبان پخش می‌شد.خاطرات بسیارخوبی ازتهیه این برنامه دارم، زیرا در سلام ایران برخی از مسئولان را به چالش می‌کشیدیم و این موضوع عواقبی برای من داشت. از این رو، خاطرات تلخ و شیرین زیادی از آن برنامه دارم.
رادیو، رسانه‌ای بی‌رقیب
پادکست وفضای مجازی رقیب سرسختی برای رادیوهستند ودلیل این سرسختی به این واقعیت برمی‌گرددکه هرفردی درهرنقطه‌ای می‌تواند محتوا تولید کرده و آن را برای مخاطبان ارسال کند. به نظر من، در این عرصه ممکن است قدری کم‌کاری صورت گرفته باشد. ما به عنوان برنامه‌ساز، تهیه‌کننده و افراد رسانه‌ای تأثیرگذار باید تلاش بیشتری کنیم تا این بستر به فضایی تبدیل شود که بتوانیم بیشترین و دقیق‌ترین محتوا را به مخاطبان‌مان ارائه دهیم. معمولا رسانه‌های زرد از پیام‌ها و محتواهایی استفاده می‌کنند که مخاطب عام به راحتی می‌تواند با آنها ارتباط برقرار کند. بنابراین، ما باید طوری عمل کنیم که محتوای تولیدی مورد پسند جامعه و مخاطبان عام باشد و برای آنها قابل پذیرش باشد. البته این رقیب سرسخت نمی‌تواند رادیو را از میدان خارج کند، زیرا رادیو یک رسانه گرم است و همچنان وجود خواهد داشت. بقا و پایداری رادیو به این دلیل است که همه رسانه‌هایی که تاکنون ظهور کرده‌اند، در راستای تکمیل رادیو حرکت کرده‌اند و هیچ‌گاه رقیبی برای حذف آن نبوده‌اند. به نظر من، رادیو هیچ‌گاه از صحنه خارج نخواهد شد و بی‌رقیب است. امروزه در کشورهای اروپایی و آمریکا، رادیو جزو پرمخاطب‌ترین رسانه‌هاست، زیرا رادیو همیشه همراه مردم است و به دلیل دسترسی آسان آن در فضای مجازی و تلفن‌های همراه، استقبال مردم از رادیو زیاد است.
لزوم تربیت تهیه‌کنندگان رادیویی
حسین ماکنعلی، تهیه‌کننده با سابقه رادیو، گفت:متأسفانه طی سال‌های اخیر ازآموزش عقب مانده‌ایم. قبلا فردی که قرار بود تهیه‌کننده رادیویی شود، مدت‌ها کار دستیاری و هماهنگی برنامه‌ها را انجام می‌داد و در کنار تهیه‌کنندگان آموزش‌های لازم را به‌صورت تجربی پشت سر می‌گذاشت. همچنین در معاونت صدا، کلاس‌هایی برای برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان جوان برگزار می‌شد. ما در کنار تهیه‌کنندگان قوی و اساتید بنام تهیه‌کنندگی سازمان آموزش دیدیم و کار تجربی کردیم. اما اکنون متأسفانه امر آموزش مغفول مانده است و ای کاش آموزش در داخل بدنه معاونت صدا صورت پذیرد. چراکه اکنون بسیاری از افراد از طریق آزمون کنکور سراسری جذب دانشگاه صداوسیما در رشته تهیه‌کنندگی رادیو می‌شوند، اما آموزش‌های دانشگاهی صرفا به‌صورت تئوری و درسی است و در واقع دانشجو به‌صورت عملی کار تهیه‌کنندگی انجام نمی‌دهد. این مشکلی است که عزیزان دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی با آن مواجه می‌شوند و آمادگی لازم برای کار تهیه‌کنندگی را ندارند. به نظر من، باید در دانشگاه صداوسیما از اساتید خبره و تهیه‌کنندگان رادیو استفاده شود تا دانشجویان رشته تهیه‌کنندگی رادیو به‌صورت عملی نیز کار تهیه‌کنندگی را تجربه کنند. فردی که می‌خواهد تهیه‌کننده رادیویی شود باید در فضای استودیو تنفس کند و با کاردراستودیو آشنا شود.به عبارتی،باید اذعان کنم که دانشجویان رشته تهیه‌کنندگی رادیو در کلاس‌های تئوری به هیچ وجه نمی‌توانند یک تهیه‌کننده موفق شوند ونیاز به کارتجربی در استودیو و حضور در برنامه‌های زنده و تولیدی دارند. امیدوارم شرایط جدیدی در رادیو رقم بخورد و کسانی که قصد دارند تهیه‌کننده رادیویی شوند، آموزش‌های عملی ببینندوچند سال رابه‌عنوان دستیار در کنار تهیه‌کنندگان با تجربه و پیشکسوت رادیو، آموزش‌های لازم را بگذرانند.
