تبلیغات بازرگانی به‌رغم وعده چندباره مدیران سیما هنوز از شبکه ویژه کودکان حذف نشده است؛ اتفاقی که هشدار مجدد درباره آسیب‌های ناشی از این تبلیغات را ضروری جلوه می‌کند.
بیشتر از یک ماه می‌گذرد از روزی که محمد سرشار مدیر شبکه کودک خبر داد که قرار است از ابتدای آبان ماه تبلیغات و آگهی‌های بازرگانی از این شبکه حذف شود. وی با یادداشتی در ۳۰ مهر ماه از این اتفاق که مدت‌ها بود خانواده‌ها، پدر و مادرها و روانشناسان تعلیم و تربیت منتظرش بودند خبر داد و تصریح کرد: «از فردا یکم آبان ۹۸، شبکه کودک یک گام بلند دیگر را برای بهتر شدن و نزدیکتر شدن به الگوی رسانه_مربی برمی‌دارد: شبکه کودک بدون تبلیغات بازرگانی.»
این خبر که مدیر شبکه کودک بارها نسبت به آن نوید داده بود، به سرعت در صدر تیتر رسانه‌ها قرار گرفت و رسانه‌ها از آن به عنوان یک اتفاق ویژه یاد کردند.
با این حال عصر همان روز مرتضی میرباقری معاون سیمای رسانه ملی بر حذف تدریجی پیام‌های بازرگانی از شبکه کودک تاکید کرد و با اشاره به اینکه از مدت‌ها قبل و به‌رغم شرایط نامساعد مالی سازمان، بنابه درخواست مخاطبان شبکه کودک، تبلیغات در این شبکه روند نزولی داشته است، گفت: با توجه به سیاستگذاری صورت گرفته، روند کم کردن تبلیغات در این شبکه همچنان ادامه دارد تا در بازه زمانی مشخص بتوانیم این تبلیغات را به تدریج از شبکه کودک حذف کنیم.
حالا حدود یک ماه و نیم از این اظهارات می‌گذرد و هنوز آگهی‌های بازرگانی از شبکه اختصاصی کودکان در سیما حذف نشده است. اگرچه پخش آگهی‌های بازرگانی به حداقل رسیده اما انتظار می‌رفت که تصمیم‌گیری در این باره زودتر به نتیجه برسد و شاهد حذف کامل آگهی‌های تبلیغاتی از این شبکه باشیم.
هم اکنون کانال پویا که برای خردسالان است و از ساعت ۸ صبح تا ۱۴ بعدازظهر روی آنتن می‌رود در کنداکتور خود آگهی بازرگانی پخش نمی‌کند. کانال نهال نیز که از ساعت ۱۴ تا ۲۲ برنامه‌هایی را متناسب با کودکان پخش می‌کند از ساعت ۲۰ بخش‌های مرتبط با پیام بازرگانی را پخش می‌کند که اتفاقا باکس پربیننده‌تری است. در این بازه زمانی یعنی ۲۰ تا ۲۲ هر نیم ساعت یک بار و در مجموع در چهار باکس به ترتیب در ساعت‌های ۲۰، ۲۰:۳۰، ۲۱ و ۲۱:۳۰ پیام‌های بازرگانی پخش می‌شود. در هر بار پخش پیام‌های بازرگانی اگرچه مدت این تبلیغات چندان زیاد نیست ولی در هر بار حدود ۲ یا ۳ آگهی بازرگانی به تبلیغ می‌رسد.
این آگهی‌های بازرگانی از تبلیغ تن ماهی تا کتاب‌های کمک درسی و دوغ و بیسکوییت را در برمی‌گیرد و با توجه به پخش از شبکه کودک چندان تفکیک شده و متناسب با سن این کودکان نیست.
با نگاهی روان شناختی حتی پخش باکس‌هایِ کوتاهِ پیام‌های بازرگانی در شبکه کودک برای کودکان بسیار آسیب‌زا و خطرآفرین است و می‌تواند تاثیر بسیار سویی در سرنوشت و شخصیت فردی و اجتماعی آنها داشته باشد.
تاثیر مخرب پیام‌های بازرگانی بر شکل‌گیری شخصیت کودک
مهدی اسماعیل‌تبار روان شناس فرهنگی با انتقاد از پخش آگهی‌های بازرگانی در شبکه کودک یکی از این آسیب‌ها را مرتبط با شکل‌گیری شخصیت آینده کودکان دانست و در این باره توضیح داد: هر آنچه از ناهنجاری‌هایی که امروز در جامعه می‌بینیم تاثیر بسیاری در گذشته و کودکی این افراد دارد. از طلاق‌هایی که هر سه دقیقه به یک طلاق منتج می‌شود تا دیگر معضلاتی که نسل‌های نوجوان و جوان ما با آنها رو به رو هستند و بخشی از این اتفاقات نیز ناخودآگاه از تصویری که در تلویزیون و پیام‌های بازرگانی ارائه شده است رخ می‌دهد.
وی در ادامه به یک تاثیر مخرب با بهره‌گیری از خود کودکان در پیام‌های بازرگانی هم اشاره کرد و معتقد است: تماشای پیام‌های بازرگانی هم برای کودکان و هم پخش این آگهی‌های بازرگانی با استفاده از کودکان به شکل‌گیری شخصیت نمایشی در کودکان منجر خواهد شد. شخصیتی که بیشتر درگیر عشوه‌گری و زیباکردن خود خواهد بود و تمایل شدیدی برای دیده شدن دارد.
آسیب پیام بازرگانی؛ از تجمل‌گرایی تا شهوت دیده شدن
وی با تاکید بر آسیب‌های فردی و اجتماعی کودک در تماشای هم‌سالان خود در پیام‌های بازرگانی عنوان کرد: تماشای این تصویر طوفانی فراتر از تجمل گرایی، عشوه گرایی فردی و تمایل به شهوت دیده شدن را در کودک دامن می‌زند. یکی از آنها همین عمل‌های جراحی و تلاش برای زیبایی‌های افراطی است و یا مصرف بیش از حد لوازم آرایش که در کشور ما دیده می‌شود.
اسماعیل‌تبار با اشاره به تخریب شخصیت کودکان با استفاده از آنها در آگهی‌های بازرگانی بیان کرد: ما به شدت با استفاده ابزاری مخالف هستیم درحالی که در پیام‌های بازرگانی حضور بچه‌ها و زنان همان استفاده ابزاری است. حالا ما برای تبلیغ پوشک بدن کودک را نیمه عریان نمایش می‌دهیم و این کاملا مصداق استفاده ابزاری از کودک است، اتفاقی که ارزش‌ها و اصول ما را هم زیر سوال می‌برد.
وی با اشاره به سیاست‌های دوگانه صداوسیما تصریح کرد: چطور اگر زنی چند تار موی او دیده شود در تلویزیون نمایش نمی‌دهیم، اما اگر کودک باشد می‌توان بدنه نیمه برهنه او را نمایش داد؟ فقط به این دلیل که فرمان جهت‌گیری صداوسیما در پیام‌های بازرگانی، در دست کمپانی‌های مالی است و هر آنچه آنها بخواهند در تبلیغات به تصویر کشیده می‌شود.
این روان شناس با اشاره به قانون ممنوعیت حضور کودکان در پیام‌های بازرگانی غیر مرتبط تأکید کرد: برعکس قوانین وضع شده برای پیام‌های بازرگانی، می‌بینیم که از کودکان برای تبلیغ تن ماهی و فرش و سایر لوازم بزرگسالان هم بهره گرفته می‌شود و خطر همه این اتفاقات همان چیزی است که در نسل‌های بعدی به شکل گیری اختلالاتی در شخصیت‌های آنها منجر خواهد شد.
