زهرا رسول زاده از حاکمیت روابط در هنرهای تجسمی و تاثیر آن بر گالری داری و دعوت حراج تهران از گالری های خاص صحبت کرد.
باتوجه به مشکلاتی که اخیرا به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان به وجود آمده و منجر به تعطیلی اماکن عمومی و فرهنگی هنری شده است، گالری‌ها هم نمایشگاه‌های خود را به روز‌هایی موکول کرده اند که وضعیت کمی بهتر شود و مردم دل و دماغ برای بازدید داشته باشند.
البته فعالیت‌های هنری تعطیل نشده و هنرمندان رشته‌های مختلف اجرا‌های خود را به صورت آنلاین دنبال می‌کنند تا سرگرمی‌های فرهنگی هنری مردم همچنان پابرجا باشد.
گالری «زرنا» در این روز‌ها نمایشگاهی از آثار راضیه اعرابی به صورت آنلاین برگزار کرده است. البته اصل آثار در گالری موجود بوده و کسانی که تمایل به دیدن آثار دارند می‌توانند به این گالری مراجعه و با رعایت توصیه‌های بهداشتی از نمایشگاه بازدید کنند.
به بهانه این نمایشگاه و برای آگاهی از وضعیت فعلی گالری ها گفت و گویی با زهرا رسول زاده نمین مدیر گالری «زرنا» داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
درباره گالری «زرنا» توضیح بدهید.
بنده گالری «زرنا» را در بهمن ۱۳۹۱ با نمایش آثار مرحوم ابوالحسن صدیقی، مرحوم فریدون صدیقی و همچنین آثار نوشین دخت صدیقی افتتاح کردم و از آن زمان هم گالری به صورت مرتب فعالیت دارد.
تفاوت گالری «زرنا» با دیگر گالری‌های تهران چیست؟
یکی از ویژگی‌های گالری «زرنا» حمایت از آثار نسل جوان است. ما در این گالری از جوانانی که آثارشان خلاق است، اما به دلیل اینکه سابقه برگزاری نمایشگاه ندارند و خیلی از گالری‌ها کارهایشان را نمی‌پذیرند، استقبال می‌کنیم. با افتخار می گویم که گالری من نمایشگاه هنرمندان جوان را در همه رشته‌های تجسمی برگزار می‌کند.
از سال ۹۱ تاکنون، گردش اقتصادی گالری «زرنا» چگونه بوده است؟
باتوجه به اینکه من آدم مستقلی هستم و مثل گالری‌های دیگر وارد بازار‌های حراج و… نشده ام می‌توانم بگویم بد نبوده است. متاسفانه برای ورود به بازار‌های فروش و یا حراجی‌ها باید وابسته به آنها باشی در صورتی که من فکر می کنم اگر چیزی برای ارائه، فروش و… در هنر وجود دارد باید برای همه باشد. من اطلاع دارم که بازرس‌هایی از اداره کل تجسمی به تعدادی از گالری‌ها که در همین دار و دسته قرار دارند، رفته و خرید می‌کنند. این در حالی است که هیچ وقت به گالری «زرنا» نیامده اند. شاید من آن کانال‌ها را ندارم وگرنه آثاری که روی دیوار می برم آثار فاخری هستند.
عضو انجمن گالری داران هستید؟
خیر، زیرا زمانی که این انجمن شروع به کار کرد برای همه گالری‌ها فراخوان ارسال نشد یعنی تمام گالری‌ها را برای عضویت دعوت نکردند. تاجایی که من می دانم یک جلسه خیلی خصوصی برگزار و سپس انجمن تشکیل شد. یعنی تشکیل این انجمن هم باز شامل حال عده‌ای شد. گویا فقط عده‌ای می‌توانند دور سفره‌ای که پهن شده جمع شوند.
حراج تهران هم برای دریافت آثار به تمام گالری‌ها فراخوان نمی‌دهد؟
خیر، آنها از تعدادی گالری‌های معروف که یا مدیریت‌های معروف دارند و یا پولدار هستند می‌خواهند که هنرمند معرفی کنند. متاسفانه این روابط هم در همه جا دیده می‌شود.
باتوجه به اینکه خودتان استاد دانشگاه و هنرمند هستید، به نظر شما تخصص یک مدیر گالری در هنر چقدر روی کار او و ارتباطش با هنرمندان تاثیر دارد؟
بسیار موثر است، زیرا وقتی من کار هنری می کنم و با ماهیت و چرایی یک نمایشگاه آشنا هستم، دیگر با هنرمند مانند مشتری برخورد نمی کنم بلکه شرایط او و دلایل اینکه چرا می‌خواهد نمایشگاه برگزار کند را متوجه می‌شوم. تمام دغدغه‌ها و حساسیت هایش را درک و تا جایی که بتوانم کمکش می کنم.
حمایت گالری «زرنا» چقدر در ادامه دار بودن فعالیت‌های هنرمندان جوان تاثیر داشته است؟
تاثیر زیادی داشته است. خیلی از افرادی که اولین قدم هایشان را در اینجا برداشته اند در حال حاضر خارج از کشور هستند و فعالیت هایشان همچنان ادامه دارد. من با تعدادی از آنها در ارتباط هستم و هربار می‌گویند «هیچ وقت یادمان نمی رود اولین نمایشگاهمان را در گالری «زرنا» برگزار کردیم».
تمرکز و سرمایه گذاری روی آثار جوانان نوعی ریسک است، چرا این ریسک را می‌پذیرید؟
زیرا وقتی خودم دانشجو بودم و می خواستم اولین نمایشگاهم را برگزار کنم، به هر گالری که سر می زدم با رفتار سرد روبه رو می شدم که انگیزه من را تحت تاثیر قرار می داد. مدام به این فکر می کردم که برگزاری نمایشگاه برای اولین بار چقدر دشوار است و چقدر سخت هنرمند تازه کار را می‌پذیرند. به همین دلیل تصمیم گرفتم هوای هنرمند جوان را داشته باشم. وقتی می‌بینم آثار یک نفر خلاق است و خود هنرمند خیلی چیز‌ها درباره آثارش می داند حتما برای ارائه آنها کمک می کنم.
به نظر شما مهمترین مشکلات هنرمندان نسل جوان چیست؟
حمایت و انگیزه، امکان ندارد نمایشگاه خیلی خوب از آثار دانشجو‌ها و هنرمندان جوان برگزار کنیم و یک آدم معروف و یا استاد پیشکسوت برای بازدید از آن نمایشگاه بیاید! حتی مدیران وزارت ارشاد که ما زیر مجموعه آنها هستیم یک بار به این نمایشگاه‌ها سر نمی‌زنند تا ببینند که دنیای هنرهای تجسمی به کدام سمت و سو می رود. در حالی که گالری «زرنا» در یک جغرافیای فرهنگی قرار گرفته، نزدیکی به دانشگاه تهران، مجموعه تئاتر شهر، تالار وحدت، سینماها، کافه ها، سالن‌های تئاتر‌های خصوصی و… باید در بازدید مسئولان موثر باشد، اما ترجیح می دهند که از گالری‌های خیابان فرشته بازدید کنند.
تاکنون اداره کل تجسمی برای حمایت از گالری‌ها چه اقداماتی انجام داده است؟
تنها اقدامی که تاکنون دیده ام این بوده که ابلاغ کنند خط قرمز‌ها را رعایت کنید. شاید هم من آنقدر خوشبخت نبودم که مشمول کمک هایشان شوم. ما فقط باید مراقب باشیم که مجازات نشویم.
درباره نمایشگاه آنلاین گالری «زرنا» توضیح دهید.
اولین تجربه نمایشگاه آنلاین گالری «زرنا» با نمایش آثار خانم راضیه اعرابی رقم خورد. او دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس پژوهش هنر است و تخصصشان هم پرفورمنس (اجرا) و آثار این نمایشگاه هم مفهومی است.
استقبال چطور بود؟
خیلی خوب بود؛ تعداد بازدیدکنندگان صفحه اینستاگرام گالری زیاد بود و اگر کسی سوالی داشته باشد به هنرمند ارجاع می دهیم. از آنجایی که این آثار مفهومی هستند ممکن است مخاطب بگوید که چرا سوزن، نخ و نوعی دستمال کاغذی که به راحتی مچاله می‌شود در یک قاب قرار گرفته و ابزار کار هنرمند بوده اند، اما وقتی استیتمنت(بیانیه هنری) را می‌خواند ماهیت این آثار را بیشتر درک می‌کند.
آیا نمایش آنلاین را ایده جالبی می‌دانید؟ برای دوران بعد از کرونا هم توصیه می‌کنید؟
بله، اقدام جالب و خوبی بود. من بعد از این نمایشگاه، تجربه نمایشگاه آنلاین را با نمایش مجموعه آثار نقاشی آبرنگ از هنرمندان مختلف در گالری «زرنا» خواهم داشت. تاکنون استقبال خوب بود، اما هنوز به فروش دست پیدا نکرده ایم. البته مجدد تکرار می کنم که این آثار کمی در تصاویر گنگ هستند. حال باید دید که آثار آبرنگ فروش آنلاین خواهند داشت یا خیر.
تاکنون چند بار آثار خودتان را در گالری «زرنا» به نمایش گذاشته اید؟
من تاکنون سه نمایشگاه انفرادی «تاپستری»، دو نمایشگاه گروهی سفال و سرامیک و یک نمایشگاه گروهی «تاپستری» در گالری «زرنا» داشته ام. البته نزدیک به ۶۷ نمایشگاه انفرادی در گالری‌های مختلف تهران و چند نمایشگاه هم در شهر‌های ساری، اصفهان و کرمان برگزار کرده ام.
به نظر شما تحصیلات آکادمیک در روند پیشرفت هنرمندان موثر است؟
قطعا تاثیر دارد. فکر کنید وقتی یک نفر وارد شهر غریب می‌شود اگر راهنما داشته باشد به راحتی مکان‌های مورد نظرش را پیدا می‌کند، اما اگر همان شخص بدون راهنما باشد برای پیدا کردن یک نشانی باید ساعت‌ها تلاش کند. وقتی هنرمند تحصیلات آکادمیک دارد کاری که می‌کند براساس سواد است و دچار خطای کمتری می‌شود، زیرا تمام آزمون و خطا‌ها را در دوران تحصیل انجام داده و الان فقط جستجو می‌کند تا به فضای شخصی خودش برسد. در صورتی که در دنیای تجربی باید آزمون و خطا و جستجو را همزمان انجام دهد بنابراین زمان بیشتری برای رسیدن به هدف صرف می‌شود.
نظر شما درباره بخش اکسپو(نمایش و فروش آثار در یک گردهمایی)جشنواره هنرهای تجسمی فجر چیست؟
در دهه ۸۰ نمایشگاه هایی برگزار می شد که گالری‌ها ۴ هنرمند خود را معرفی می‌کردند. روز اول ویژه خرید سفرا، وزرا و مسئولان بود و از روز دوم افراد با هر بودجه‌ای می‌توانستند از نمایشگاه بازدید و خرید کنند. نمایشگاه فجر نمونه بسیار کوچک این حرکت است. اگر می گویم کوچک، چون باید و نباید دارد چرا که اگر جای خالی باشد به گالری «زرنا» زنگ می زنند. من خودم بار‌ها به عنوان هنرمند در جشنواره شرکت کرده ام، یک سال کار من را پذیرفتند، اما وقتی به نمایشگاه رفتم اثر خودم را ندیدم. دلیل را پرسیدم و آنها هم گفتند که اثر شما فضای زیادی لازم داشت به همین دلیل دیگر در جشنواره فجر شرکت نکردم.
برای بهتر شدن اوضاع فعلی هنر چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟
اگر فرصت و مناسبتی وجود دارد برای همه باشد. می دانم همیشه جهان دنبال عدالت است، اما اگر مدیران دلسوزانه کار کنند و همه را ببینند مشکل تاحدودی حل می‌شود. البته نمی‌گوییم که امتیاز‌ها به همه یکسان برسد، ولی همه در بازی نقش داشته باشند. فقط عده‌ای نباشند که در را ببندند و کسی را هم به دایره خود راه ندهند.
توصیه شما به جوانان چیست؟
من آدم مستقلی هستم و هیچ گاه زیر پرچم هیچ استاد و یا فرد دیگری نرفته ام. متاسفانه امروزه بیشتر هنرمندان جوان پیش از معرفی خود باید استادشان را معرفی کنند و روی سن قبل از دریافت جایزه از استادشان تشکر کنند و…، اما من می گویم فقط باید کار و خود هنرمند را دید. اگر این موضوع همچنان ادامه داشته باشد متاسفانه به یک فرهنگ تربیتی تبدیل خواهد شد. البته بگویم هنرمندان جوانی هم هستند که مستقل کار می‌کنند، اما با این روال خیلی باید تلاش کنند.
گفتنی است زهرا رسول زاده نمین فارغ التحصیل رشته مجسمه سازی از دانشگاه سوره است و از سال ۷۳ که دانشجوی ترم اول بوده در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران تدریس می کند.
