کمتر کسی است که درگیر کارهای اداری شده باشد و خاطره‌اش خوش از طی کردن این پروسه داشته باشد. به طوری که در انجام هر کار اداری، از آغاز خود را برای گذراندن روندی طاقت‌فرسا آماده می‌کنیم. ولی مشکل زمانی حادتر می‌شود که فرد مراجعه‌کننده با معضلات اضافه‌تری هم رو به رو باشد، مشکلاتی شبیه مشکلات تئاتری‌ها در دوران کرونایی، بیکاری و بی‌پولی و سردرگمی.
بعد از شروع دوران کرونا راه‌های مختلفی برای حمایت از تئاتری‌ها که شغل‌شان تعطیل شده بود، مطرح شد که یکی از آنها دریافت وام از طریق ثبت‌نام در سامانه مشاغل آسیب‌دیده از کرونا بود اما به فاصله اندکی معلوم شد دریافت این وام منوط به طی کردن هفت خان رستم است . شاید آنچه بیش از همه هنرمندان تئاتر را در طی کردن این مراحل آزار داد، این بود که عزت نفس آنان کمتر مورد توجه قرار گرفت به گونه‌ای که برخی از آنان معترض شدند که قرار است وام بگیریم نه صدقه.
خبرنگار ما برای بازتاب بخشی از مشکلاتی که هنرمندان تئاتر در دریافت این وام داشته‌اند، به سراغ تعدادی از اعضای خانه تئاتر رفته است.
در ادامه دیدگاه‌های این هنرمندان را در قالب گزارشی اجمالیمی‌خوانیم:
چند پرسش مضحک از تئاتری‌ها
روشنک کریمی که عضو هیات مدیره انجمن تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر است، شرح مبسوطی از این ماجرا ارایه می‌دهد.
او می‌گوید: اسفند سال گذشته اعلام شد از سوی وزارت تعاون به پشتیبانی وزارت ارشاد سایتی برای مشاغلی که از کرونا آسیب دیده‌اند، طراحی شده و متقاضیان می‌توانند با ثبت‌نام در این سایت وام بگیرند.
کریمی با اشاره به مشکلات فراوانی که این سایت داشته است، ادامه می‌دهد: یکی از معضلات ما، شناسایی نشدن کد ملی متقاضیان یا تطابق نداشتن کد ملی و شماره تلفن همراهشان بود؛ چراکه تلفن همراه برخی از افراد به نام خودشان نیست و این متقاضیان در این سایت دچار مشکل می‌شدند.
او اضافه می‌کند: با وجود مسایل زیادی که این سایت داشت، افراد ثبت نام می‌کردند ولی با پرسش‌هایی مضحک رو به رو می‌شدند مانند اینکه میزان درآمد ماهانه شما چقدر است؟ که مشخص می‌کرد این سایت، یک سایت کلی است و ویژه هنرمندان تعریف نشده زیرا کاملا معلوم است که هنرمندان درآمد ماهانه ثابتی ندارند. از طرف دیگر، برای اعلام مشکلات، یک ایمیل تعریف شده بود. شخصا ده بار به آن نشانی، ایمیل زدم و پاسخی نگرفتم.
دردسرهای یک تغییر نام
کریمی با اشاره به تمدید مهلت ثبت‌نام متقاضیان در فروردین ماه می‌افزاید: بعد از عید همه کسانی که ثبت‌نام کرده بودیم، می‌خواستیم بدانیم وضعیت‌مان چگونه است ولی همه اطلاعات را تغییر داده بودند چون نام سایت به سامانه کارا تغییر کرده بود و افراد نمی‌توانستد وارد پروفایل خود شوند، به همین دلیل همه، دوباره ثبت‌نام کردیم و با مشکلات تازه‌ای رو به رو شدیم.
عضو هیات مدیره انجمن تئاتر کودک و نوجوان ادامه می‌دهد: تازه یادشان افتاده بود که یکسری از هنرمندان بیمه نیستند. از طرف دیگر کد کارگاه می‌خواستند که ما نداشتیم. ثبت‌نام‌های ما تا مرحله‌ای جلو می‌رفت و بعد متوقف می‌شد. بارها با شماره‌ای که برای طرح مشکلات تعریف شده بود، تماس گرفتم ولی هرگز پاسخی داده نشد. در همین مرحله، تعدادی از اعضا از خیر این وام گذشتند.
کریمی با اشاره به میزان متفاوت مبلغ وام می‌گوید: برای این وام مبلغ ۶، ۱۲ و ۱۶ میلیون تومان تعریف شده بود. گفته شد کسانی که بیمه نیستند، ۶ میلیون، بیمه شده‌ها تا سقف ۱۶ میلیون وام می‌گیرند ولی معلوم نبود مبلغ ۱۲ میلیون برای چه کسانی است.
حتی وقتی کار داشته باشیم، نمی‌توانیم چنین قسط‌هایی بدهیم
این بازیگر تئاتر ادامه می‌دهد: وقتی بعد از هزار مشکل ثبت‌نام می‌کردیم، مدتی بعد تماس از طرف بانک‌ها آغاز شد و متوجه شدیم وام ۱۲ درصد سود دارد که باید دو ساله باز پرداخت شود. مثلا برای وام ۱۶ میلیون تومانی باید ماهی ۸۰۰ هزار تومان قسط می‌دادیم.
او با بیان معضلات گوناگون تئاتری‌ها اضافه می‌کند: حتی زمانی که سر کار هستیم، نمی‌توانیم چنین مبلغی را قسط بدهیم چه برسد به دوران کرونا که کارمان هم تعطیل است. بنابراین اعضای دیگری در این مرحله عطای این وام را به لقایش بخشیدند چون گفته شد مصوبه کشوری است و نمی‌توانند امتیاز ویژه‌ای برای هنرمندان در نظر بگیرند.
برای بانک معرفی‌نامه خانه تئاتر اعتباری نداشت
کریمی با اشاره به شیوه‌های برخورد متفاوت از سوی بانک‌ها با متقاضیان وام کارا ادامه می‌دهد: اول گفتند وام بدون ضامن است ولی بعد معلوم شد ضامن کارمند دولتی می‌خواهد و به جز آن از هنرمند هم سفته می‌گیرند. ضمن اینکه اگر در بازپرداخت یک روز تاخیر شود، مبلغ سود وام به ۲۴ درصد افزایش پیدا می‌کند.
او درباره مشکلاتی که برای همسرش پیش آمده توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید: همسرم (مجتبی مهدی دیگر هنرمند فعال تئاتر کودک و نوجوان) بیمه نیست. چند روز پیش از طرف بانک صادرات تماس گرفتند و گفتند معرفی‌نامه خانه تئاتر اعتباری برای پرداخت این وام ندارد و گفتند شما که شغل ثابتی ندارید چگونه می‌توانید اقساط را بپردازید آن هم در وضعیتی که شغلتان تعطیل است.
کریمی خاطرنشان می‌کند: بدین ترتیب بعد از تماس بانک‌ها هم تعداد دیگری از متقاضیان منصرف شدند. ظاهرا کسانی همچنان متقاضی این وام هستند که یا بیمار شده‌اند یا مثلا تازه ازدواج کرده‌اند و شرایط‌شان ویژه است.
نا امید کردن تئاتری‌ها بدترین اتفاق بود
او ابراز تاسف می‌کند: در تعریف این وام، اصلا شغل ما را که در این دوران در تعطیلی کامل هستیم، در نظر نگرفته‌اند. بانک‌ها اصلا توجیه نشده‌اند و بانک مرکزی هم، دیگر بانک‌ها را تامین اعتبار نکرده و بانک‌ها باید از اعتبارات خودشان این وام را بپردازند. به همین دلیل حتی میزان اقساط وام، از سوی بانک‌های مختلف، متفاوت است و به انصاف هر بانک بستگی دارد.
این فعال تئاتر کودک اضافه می‌کند: ناامید کردن تئاتری‌ها بدترین اتفاق در این پروسه چند ماهه بود. فکر می‌کردیم با این وام بدهی‌هایمان را می‌پردازیم و دنبال کسب و کار دیگری می‌رویم ولی الان نمی‌دانیم چه کنیم. بیش از هزار عضو خانه تئاتر، به جز تئاتر شغل دیگری ندارند و هیچ تمهیدی برای آنان اندیشیده نشده است.
سنگ‌اندازی بانک‌ها آغاز شد
اما بهزاد مرتضوی مدیر روابط عمومی خانه تئاتر که بیش از همه در جریان مشکلات اعضاست، در این زمینه توضیح می‌دهد: در حال حاضر این وام‌ها در مرحله معرفی به بانک است که مرحله سوم یا چهارم محسوب می‌شود ولی متاسفانه از طرف بانک مرکزی تامین اعتبار انجام نشده و بانک‌ها هم شروع به سنگ‌اندازی کرده‌اند.
وامی با شرایط غیر منصفانه
او شرایط بازپرداخت این وام را برای هنرمندان تئاتر غیرمنصفانه می‌داند و ادامه می‌دهد: هین شرایط سبب شد بسیاری از اعضا از خیر این وام بگذرند.
مرتضوی ادامه می‌دهد: ابتدا قرار بود ضامن نخواهند ولی حالا نیاز به معرفی ضامن هست. از سوی دیگر قرار بود بازپرداخت با سه ماه فاصله آغاز شود که بانک‌ها این مورد را هم لحاظ نکرده‌اند و حتی بعضی از بانک‌ها برای بازپرداخت، ۲۰ درصد سود تعریف کرده‌اند.
او از مساله‌ای دیگر هم صحبت می‌کند: وقتی افراد ثبت‌نام می‌کنند باید از طرف بانک با آنان تماس گرفته شود ولی برخی از بانک‌ها تماس نمی‌گیرند و بعد اعلام می‌کنند زمان مراجعه به بانک گذشته و وام از دست رفته است.
مرتضوی با ابراز تاسف از برخورد نامناسب برخی از بانک‌ها می‌گوید: طوری رفتار می‌کنند که گویی دارند صدقه می‌دهند درصورتی که شرایط این وام به هیچ‌وجه مناسب نیست. ۱۲ درصد سود دارد که باید ۲۴ ماهه بازپرداخت شود.
سایت «کارا» هیچ شیوه‌نامه مشخصی ندارد
رضا کوچک‌زاده عضو کانون کارگردانان خانه تئاتر نیز سود این وام را منطقی نمی‌داند و می‌گوید: جزو اولین کسانی بودم که ثبت‌نام کردم و همین چند روز پیش از طرف بانک تماس گرفتند برای تشکیل پرونده که متوجه شدم مبلغش ۶ میلیون است در صورتی که مبلغی که وزارتخانه اعلام کرده بود ۱۶ میلیون بود و دوباره به کارا پیام دادم که گفته شد مبلغ وام برای بیمه شده‌ها ۱۶ میلیون تومان است. من نیز بیمه هستم ولی متاسفانه تماس با پشتیبانی قطع است و نتوانستم مشکلم را مطرح کنم.
او یکی از مشکلات سامانه را نبود یک شیوه‌نامه مشخص می‌داند و اضافه می‌کند: سامانه تازه‌ای است و هیچ شیوه‌نامه مشخصی برای مراجعه کننده ندارد. وضعیت ما در برخورد با این سایت مانند کسی است که در اتاقی تاریک کورمال کورمال باید راه خود را بیابد چون هیچ شیوه‌نامه واضح و روشنی ندارد.
کوچک‌زاده مشکلات خود را برای دریافت این وام توضیح می‌دهد و می‌گوید: لیستی از بانک‌ها اعلام شده بود که من هم بر اساس آن ،شعبه‌ای را انتخاب کردم و بعد از سه هفته خبری نشد و در سامانه شکایت گذاشتم و تازه متوجه شدم درخواستم رد شده چون شعبه‌ای که انتخاب کرده‌ام، ارزی بوده در حالیکه این شعبه را از لیست خودشان انتخاب کرده بودم و انتخاب خودم نبود.
هیچ حمایتی از پدیدآورندگان هنری انجام نشده
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: مدت‌ها بر سر کد کارگاه و کارفرما مشکل داشتیم تا بعد از یک ماه و اندی حل شد. متاسفانه اگر در هر مرحله ثبت نام مشکلی پیش بیاید، جایی پاسخگو نیست.
کوچک‌زاده اضافه می‌کند: مسئولان توپ حمایت را به زمین دیگران انداخته است و مسئولیتی در برابر افراد زیر مجموعه خود ندارد.
او با اشاره حمایت مسولان تئاتری از تماشاخانه‌های خصوصی اضافه می‌کند: تا همین چند ماه پیش همین تماشاخانه‌ها خون به دل تئاتری‌ها می کردند و حالا مورد حمایت قرار گرفته‌اند ولی متاسفانه در این میان هیچ حمایتی از پدیدآورندگان هنری انجام نشده است.
کوچک‌زاده معتقد است مشکل این است که هیچ سیستمی وجود ندارد و وقتی فاجعه‌ای مثل کرونا پیش می‌آید، تازه معلوم می‌شود وضعیت چقدر خراب است. نبود سیستم در تمام امور زندگی ما تاثیر گذاشته و هیچ فکری هم برایش نمی‌شود.
زندگی هنرمندان روی هواست
در ادامه هوشمند هنرکار مسول امور رفاهی انجمن بازیگران خانه تئاتر می‌گوید: ساز و کاری که سامانه کارا گذاشته، برای کسانی است که باید در استخدام جایی باشند در صورتی که شغل تئاتری‌ها به عنوان شغل آزاد و خویش فرما محسوب می‌شوند.
این کارگردان ادامه می‌دهد: در این وضعیت توقع‌مان نبود که فقط یک وام بدهند آن هم با ۱۲ درصد سود چراکه زندگی هنرمندان تئاتر روی هواست. ماه‌هاست بیکارند و وضعیت در دیگر شهرها بدتر از تهران است. بسیاری از مشاغلی که از دست تئاتری‌ها بر می‌آمد الان تعطیل شده است و آنان هیچ راهی برای کسب درآمد ندارند.
توقع ما جبران خسارت‌هاست نه کمک‌های صدقه‌گونه
هنرکار خاطرنشان می‌کند: حداقل توقع این است که دولت میزان خسارت‌ها را برآورد کند و بعد از آن امکانات خود را بسنجد و راهکارهایی برای حمایت از هنرمندان تعریف کند.
او می‌گوید: برخلاف برخی از همکارانم معتقدم مشکل اصلی در برخورد بانک‌ها نیست به هر حال دریافت هر وامی مراحل بوروکراتیک خود را دارد ولی مشکل اصلی ما در برخورد مسئولانی است که برخورد صدقه‌گونه‌ای با تئاتری‌ها دارند، در حالیکه توقع ما جبران خسارت‌هاست نه کمک‌های صدقه‌گونه.
هنرکار با تایید اینکه باید به دنبال منابع درآمدی دیگری خارج از وزارت ارشاد باشیم، می‌گوید: مهره بسیار کوچکی در خانه تئاتر هستم. متاسفانه در این زمینه از سوی دولت و صنف، ضعف داریم البته در امور صنفی تازه اول راه هستیم. بخش‌های گوناگون می‌توانند وارد حوزه فرهنگ شوند همین الان به عنوان نمونه ببینید بورس به کجا رسیده . بنگاه‌های اقتصادی مختلفی می‌توانند در تئاتر سرمایه‌گذاری کنند که برای همه مفید است.
برخورد سلیقه‌ای بانک‌ها
میرآرش مصطفایی عضو هیات مدیره انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر ابتدا تصریح می‌کند که خودش جزو اولین کسانی بوده که این وام را دریافت کرده است ولی به سبب حضورش در هیات مدیره انجمن نامبرده، از مشکلاتی که برای اعضا پیش آمده، با خبر است.
او با تایید سخنان دیگر اعضای خانه تئاتر یکی از معضلات را برخورد سلیقه‌ای بانک‌ها می‌داند و می‌گوید: بعد از ثبت‌نام در سایت برخی از شعبه‌های بانک‌ها برای تشکیل پرونده تماس می‌گیرند، برخی پیامک می‌دهند و برخی هم تماسی نمی‌گیرند تا زمان بگذرد و تقاضا باطل شود.
به گفته او، این برخوردهای چندگانه در مراحل بعدی هم ادامه دارد.
مصطفایی توضیح می‌دهد: در مرحله ضمانت، بعضی شعبه‌ها، وام را با سفته یا چک می‌پردازند ولی برخی دیگر حتما ضامن با گواهی کسر از حقوق یا جواز کسب می‌خواهند، مدارکی که معمولا هنرمندان ندارند. در مرحله تشکیل پرونده هم مبالغ گوناگونی از متقاضیان دریافت می‌شود.
او ادامه می‌دهد: بعد از دریافت وام، سه ماه فرصت تنفس هست که سود مجزایی برایش در نظر گرفته می‌شود و مبلغ بازپرداخت را بالاتر می‌برد ولی مبالغ اقساط هم در بانک‌های محتلف متفاوت است. بازپرداخت وام ۱۶ میلیونی در بانک‌های گوناگون بین ۱۸ و نیم تا ۱۹ و نیم میلیون بازگشت خواهد داشت که مشخص نیست این ارقام با چه معیاری، تعیین می‌شود.
