چند هفته پیش، تماشاخانه تئاتر مستقل تهران تعطیل شد؛ قبل از آن هم تماشاخانه خصوصی «نوفل لوشاتو» به همین درد گرفتار شده بود. تعطیلی تماشاخانه‌های خصوصی، زنگ خطری برای هنر تئاتر در این سرزمین متمدن است. تئاتری که استاد حمید سمندریان و هما روستا برای تربیت هنرمندان آن خون دل‌ خوردند. اهمیت این موضوع زمانی درک می‌شود که بدانیم ۶۰ درصد اجرا‌های تئاتر در تهران در تماشاخانه‌های خصوصی است. درباره تعطیلی برخی تماشاخانه‌های پایتخت با دو تن از مدیران تماشاخانه‌ها گفت و گو کردیم.

شاهین چگینی مدیر تماشاخانه استاد مشایخی، درباره تعطیلی تماشاخانه «تئاتر مستقل تهران» گفت: تماشاخانه‌ها از مراکز مهم فرهنگی محسوب می‌شوند که ایده خوبی برای برپا نگه داشتن تئاتر داشتند؛ تعطیلی تماشاخانه «تئاتر مستقل تهران» زنگ خطری برای تماشاخانه داران محسوب می‌شود. تماشاخانه‌های خصوصی دستاورد ده ساله‌ بخش خصوصی هستند؛ بیش از ۶۰ درصد اجرا‌های نمایشی را بخش خصوصی می‌گرداند.

او سوء مدیریت‌ها را باعث از بین رفتن این دستاورد‌های ده ساله دانست و گفت: توقع ما از مسئولان اندیشیدن تدابیری بود که باعث جلوگیری از تعطیلی تماشاخانه‌ها شود. علی رغم میل باطنی و گرچه تمام تلاش ما حفظ هنر تئاتر است، ولی ممکن است اتفاقی که برای تماشاخانه تئاتر مستقل تهران افتاد، برای ما نیز بیفتد.

چگینی درباره بدهی‌های تماشاخانه‌های خصوصی گفت: وقتی درآمدی وجود نداشته باشد، فرقی بین ۴۰۰ میلیون بدهی و ۱۰ میلیون نیست.  آستانه تحمل افراد مختلف است و و هر کس با توجه به مختصات تماشاخانه اش بدهی مشخصی دارد و این میزان بدهی برای مدیران تماشاخانه‌ها مدام سنگین‌تر می‌شود. ولی جلوی ضرر را از هر جایی بگیریم، منفعت است؛ برای همین برخی تعطیل می‌کنند تا ضرر بیشتری ندهند.

مدیر تماشاخانه استاد مشایخی درباره کمک مرکز هنر‌های نمایشی به تماشاخانه ها گفت: این کمک هزینه ها به حدی کم بود که حتی خواستیم آن را دریافت نکنیم؛ چون حتی هزینه اجاره یک ماه تماشاخانه کوچک ما را هم تأمین نمی‌کرد! از طرف مرکز هنرهای نمایشی به ما قول وام دادند؛ اما تا این لحظه اتفاق اجرایی خاصی نیفتاده است. در اسفند ۹۸ وقتی دولت به دلیل کرونا مجبورمان کرد تعطیل کنیم، نامه نگاری‌های زیادی را انجام دادیم و نشست‌هایی با حضور معاون وزیر ارشاد، معاون تخصیص منابع تئاتر، کرمی مدیر سابق هنر‌های نمایشی و قادر آشنا برگزار کردیم. حتی با معاون وزیر کار، بنیاد مستضعفان و … وارد مذاکره شدیم؛ ولی وضعیت بحرانی ما بهبود نیافت و هیچ کمکی صورت نگرفت.

وی ادامه داد: ما منبع درآمدی نداریم؛ حداقل با وام‌های کم بهره و بازپرداخت طولانی مدت می توانیم بدهی‌های خود را بدهیم تا بحران را رد کنیم. اخیراً نیز سایت تحفه برای جمع‌آوری اطلاعات و مشخصات تماشاخانه‌ها راه افتاده و پیشتر از آن نیز سایت کارا آمده بود؛ اما اتفاقی نیفتاد. قادر آشنا، مدیر مرکز هنرهای نمایشی به ما گفته بود: «دریافت وام از صندوق اعتباری هنر تسریع می شود .» ما اعلام آمادگی کردیم، ولی هنوز به چیزی عمل نشده است. ما نه وام بلاعوض و نه وام کم بهره دریافت کرده ایم. روی وعده مسئولان حساب می‌کنیم و این صبوری برایمان بدهی بیشتر می آورد. این وعده‌های مسئولان آسیب زاست و در نتیجه آن تماشاخانه‌ها تعطیل می‌شوند.

وی در خصوص درآمد این روزهای کارکنان تماشاخانه ها گفت: کارمندان تماشاخانه‌ها نیز در آمدی ندارند؛ برخی قرض می‌گیرند ولی هر شخصی آستانه تحمل خود را دارد. در نهایت ما مجبور به تعطیلی تماشاخانه و بیکار کردن کارمندانمان هستیم. به صورت غیر مستقیم حدود۲۵۰۰ نفر درگیر این معضل هستند.اجرا در شرایط کرونا سخت است و عده ای از هنرمندان به اجرا در این شرایط اعتراض کردند؛ اما وقتی دیدند که کرونا همچنان ادامه دارد، همان هنرمندان معترض به اجرای تئاتر پرداختند. اگر هنرمندان کنار تماشاخانه‌ها بایستند، نفع جمعی دارد و برای همه فرصت کاری ایجاد می‌شود.

دولت نگاه حمایتی به هنر و فرهنگ ندارد

کسری شاهینی، مدیر تماشاخانه دا هم درباره تعطیلی «تماشاخانه تئاتر مستقل تهران» گفت: واقعیت این است که قبل از تعطیلی تماشاخانه کوشکی، مدیران تماشاخانه‌های خصوصی به فکر تعطیلی بودند. شاید این تعطیلی برای مخاطب نگرانی ایجاد کرده باشد، ولی ما را غافلگیر نکرد. ما هزینه‌هایمان را از جیب تامین می‌کنیم و سرمایه اندک خود را تبدیل به پولی کرده ایم تا بتوانیم مجموعه (تماشاخانه) را نگه داریم؛ ولی واقعیت این است که تعطیلی تماشاخانه‌ها به خاطر از دست ندادن همین سرمایه هاست.

شاهینی در خصوص وام سیصد میلیونی مرکز هنر‌های نمایشی به تماشاخانه‌های خصوصی گفت: وام سیصد میلیونی وجود ندارد و این بازی رسانه‌ای از سوی وزارت ارشاد بود. تنها به ما پنج میلیون تومان داده اند و جمع کلیه کمک ها به تماشاخانه‌ها سیصد میلیون تومان بوده است. ۵ الی ۶ ماه است که وام ما پاسکاری شده است و خبری از آن نیست.

او در خصوص نقش سلبریتی‌ها در جلوگیری از تعطیلی تماشاخانه‌ها بیان کرد: سلبریتی‌ها می‌توانند نقش داشته باشند و اگر فشار می‌آوردند کار به اینجا نمی‌رسید که تماشاخانه‌ها را تعطیل کنند. بازیگران اخلاق خاصی دارند و وارد فضای خاصی شده اند. ما نیز خودمان را درگیر آنان نکردیم و همین که ما را لعن و نفرین نکنند برای ما کافی است. هنرمندان با تماشاخانه خصوصی مشکل داشتند و به ما اتهام می‌زدند که تماشاخانه‌ها برای پولداران هستند. حدود ۸_۹ ماه پیش بحث کمک به تماشاخانه‌های خصوصی پیش آمد، دوستان هنرمندبر اساس مشکل بینش محدودشان و یا غیر عمد، هجمه‌ای راه انداختند که نباید به سرمایه داران کمک شود. شاید فکر کردند ما آقازاده ایم و این فضای ناراحت کننده را راه انداختند.

شاهینی در خصوص وعده دولت در اسفند ماه ۹۸ گفت: دولت به ما قول داد که هر ماه هزینه‌های اجاره ما را می‌دهد و خواست ما تماشاخانه‌ها را تعطیل نکنیم. دولت شاید بتواند ماهیانه ۱۵ میلیون تومان هزینه اجاره تماشاخانه را بپردازد؛ اما در خواست ما این است که به ما آزادی عمل دهد و بداند که داخل سالن نمایش، انتقال ویروس کرونا رخ نمی‌دهد. اما متاسفانه دولت نگاه حمایتی به هنر و فرهنگ ندارد. رسانه‌ها هم نتوانستند کمک کنند و البته انتظاری هم از رسانه‌ها نداریم؛ انتظار ما از جامعه تئاتر است.