در چند وقت اخیر انتقادهایی نسبت به وضعیت نمایش آنلاین فیلمها و قراردادهایی که برای این کار یا پخش خانگی آثار سینمایی در vodها منعقد میشود مطرح شده است. یکی از این انتقادها درباره رقمهای کم پیشنهادی برای خرید و نمایش فیلمها بود و عدهای معتقد بودند به دلیل انحصار به وجود آمده در سامانههای نمایش درخواستی و اینکه صاحب یک اثر چارهای جز انتخاب همین یکی دو گزینه محدود ندارد، رقمهای مناسبی پیشنهاد نمیشود.
اما بجز این مورد، دغدغه دیگری هم وجود دارد که برخی فیلمسازها پیشتر متوجه آن نبودند و بعد از مدتی خبردار شدند که تهیهکننده با امضای یک قرارداد، سرنوشت فیلمشان را تحت تاثیر قرار داده است. این دغدغه هم درباره حقوق واگذار شده برای نمایش فیلم به پلتفرمهاست. تعدادی از این فیلمسازها در گفتوگویی با ایسنا مطرح کردند که در قرارداد اکران آنلاین تمام حقوق پخش و نمایش فیلم از آنها سلب شده و حالا که فیلمشان در یک جشنواره خارجی پذیرفته شده یا میخواهند برای فروش آن به کمپانیهای خارجی اقدام کنند، متوجه شدهاند که حق انجام چنین کاری را ندارند، چرا که پیشتر همه این حقوق به پلتفرم داخلی واگذار شده است.
در این باره امیر اسفندیاری – یکی از پخشکنندههای بینالمللی – به ایسنا میگوید: وقتی فیلمی در فضای مجازی (آنلاین) پخش میشود فرصت حضور در رویدادهای مختلف سینمایی را، بویژه رویدادهایی که اولین نمایش فیلم از شروط اصلی آنهاست، از دست میدهد. قراردادی که صاحبان پلتفرمهای داخلی برای اکران آنلاین امضا میکنند و من هم در یکی دو مورد با آن مواجه شدم به این صورت است که نمایش فیلم در داخل و خارج از کشور را بدون اینکه تفکیکی اتفاق بیفتد، در اختیار میگیرند و اگر وضع به همین منوال پیش رود فیلمهایی که قرار داد نمایش در فضای مجازی دارند با مشکلات زیادی مواجه میشوند و تمام فرصتهای فرهنگی آنها از دست میرود، مگر اینکه شرایطی فراهم شود که فقط حق نمایش فیلم در داخل کشور واگذار شود.
او تاکید کرد: در واقع وقتی فیلمی با قابلیت بالا برای عرضه جهانی به صورت آنلاین اکران شود همه فرصت جشنوارهای و اکران خارجی خود را از دست میدهد که این هم صرفاً بخاطر کپی غیر مجاز و قاچاق فیلم نیست، بلکه به بسته نبودن IPهای خارجی در پلتفرمها ارتباط دارد.
آنطور که اسفندیاری میگوید، به نظر میرسد دو راه بیشتر برای حل این مسئله وجود ندارد؛ یا باید نمایش خارجی و داخلی در قرارداد از هم تفکیک شوند یا اینکه صاحب یک اثر ابتدا از تمام فرصتهای خارجی فیلم خود استفاده کند و بعد اقدام به پخش داخلی آن کند.
اسفندیاری دراین باره اضافه کرد: با وجود اینکه IPهای خارجی از ابتدا در این پلتفرمها باز بودند ولی حق نمایش در خارج از کشور بعدا به این قراردادها اضافه شد که شامل نمایشهای داخلی و خارجی میشود.در این میان به نظر میرسد تهیهکنندههای محترم به این نکته مهم توجه ندارند و بدون اطلاع و بررسی دقیق قراردادی را امضا میکنند که فیلم را دچار مشکلات عدیده میکند.
آنچه اسفندیاری به آن اشاره دارد، پیشتر توسط برخی تهیهکنندهها به عنوان مشاور مطرح در بررسی دقیق قراردادها در VODها تاکید شده بود.