در سال‌های اخیر عرصه دوبله کشورمان صداهایی فراموش نشدنی و بی تکرار را از دست داده است؛ از بهرام زند گرفته تا پرویز بهرام و حسین عرفانی و این اواخر هم چنگیز جلیلوند که هنرمندی محبوب در عرصه صدا و تصویر بود و کرونا او را از ما گرفت.
دوبلورها عموما آنطور که باید میان مردم عادی شناخته شده نیستند و برعکس بازیگران و مجریان به جای تصویری آشنا، صدایی آشنا را از خود به یادگار می گذارند. شاید برای همین است که اغلب دوبلورها می‌گویند عشق به این کار آن‌ها را به ادامه مسیر امیدوار می‌کند؛ چرا که، نه شهرت آنچنانی و نه درآمد آنچنانی در حوزه دوبله نصیبشان نمی‌شود.
به بهانه درگذشت چنگیز جلیلوند در ادامه نگاهی داشته‌ایم به چند دوبلور پیشکسوت که ممکن است تصویرشان برای همه مردم آشنا نباشد اما صدایشان چنان آشنا و نوستالژیک است که یقینا بسیاری از ما بارها شنونده این صداها بوده‌ایم.
بهرام زند دوبلور و مدیر دوبلاژ محبوب کشورمان سال ۱۳۲۸ به دنیا آمد. او فعالیت دوبله را از سال ۱۳۴۴ آغاز کرد و از سال ۱۳۵۸، به عنوان مدیر دوبلاژ نیز فعالیت داشت.
این هنرمند سرپرستی گویندگان را در سریال‌های ایرانی از جمله «امام علی (ع)» و «مدار صفر درجه» و مدیریت دوبلاژ را در مجموعه‌های خارجی مانند «جنگجویان کوهستان»، «شرلوک هلمز» و «ناوارو» عهده‌دار بوده است. او گفتار متن فصل‌هایی از مستند ایران را نیز انجام داده است.
مرحوم زند که یک سال قبل از درگذشت، در برنامه «دورهمی» حضور یافته بود عنوان کرده بود که سال‌های اول دبیرستان وقتی که درس جواب می‌داد کلاس ساکت می‌شد و بعدها فکر کرد که سراغ کار صدا برود او گفته بود مدتی هم که معلم بوده است وقتی حرف می‌زد کلاس ساکت می‌شد.
این دوبلور از «گلادیاتور» به عنوان بهترین نقشی که صداپیشگی کرده است، نام برده بود و تاکید کرده بود عشق این کار است که او را در حوزه دوبله نگه داشته است.
او همچنین در سال ۱۳۶۲ با بازی در فیلم «میرزا کوچک خان»، بازیگری را تجربه کرد. بهرام زند در سال ۱۸ فروردین ماه ۱۳۹۷ از دنیا رفت.
حسین عرفانی از بزرگترین دوبلورهای تاریخ کشور بود که به تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۹۷ درگذشت. گویندگی به جای همفری بوگارت در فیلم «شاهین مالت» و «کازابلانکا» و کلارگ گیبل در فیلم «بربادرفته» از نمونه کارهای شاخص و به یادماندنی او هستند.
عرفانی با بیش از پنج دهه فعالیت، دوبلور بازیگرانی همچون اکبر عبدی در فیلم «سفر جادویی»، کاظم افرندنیا، جمشید هاشم پور، محمد برسوزیان و محمد مطیع بوده است.
او همچنین در کارتون «لوک خوش شانس» به جای «جالی» صداپیشگی کرده است.
مریم شیرزاد که دوبله کارهایی چون سریال های «آن شرلی» و «سال‌های دور از خانه» (اوشین) را عهده‌دار بوده است، درباره درگذشت حسین عرفانی به ایسنا گفته بود: او جدا از بار هنری، بیرون از اتاق ضبط و استودیو آنقدر انرژی و نشاط تزریق می‌کرد که نه فقط من بلکه همکاران من زمانی که به یاد ایشان می‌افتیم که دیگر نیست، این احساس را می‌کنیم که قسمتی از وجودمان با او زیر خاک دفن می‌شود.
از دیگر نقش‌هایی که حسین عرفانی صداگذاری کرده است نقش اصلی سریال کمدی « خاطرات مدیرکل» تولید کشور سوریه است.
پرویز بهرام هم از صداهای ماندگار ایرانی است که در ۶ خرداد سال ۱۳۹۸ از دنیا رفت. صدای ماندگار بهرام در مستند «جاده ابریشم» برای همه ایرانیان آشناست. «ژان والژان» در سریال بینوایان، شخصیت «لورنس اولیویه» در هنری هشتم و «اتللو» برخی از نقش‌های ماندگار این صداپیشه در هنر دوبله ایران است.
پرویز بهرام در سال ۱۳۱۲ در محله خونگاه تهران به دنیا آمد. پدرش در بابل کار می‌کرد و او را هم به بابل بردند و شناسنامه‌اش را هم در بابل گرفتند؛ برای همین خیلی‌ها فکر می‌کنند متولد مازندران است. با این حال خودش می‌گوید، همه جای ایران سرای من است.
پدرش مجسه ساز بود اما او علاقه زیادی به این حرفه نداشت. بهرام درباره نحوه ورودش به دنیای هنر گفته است:
«زمانی که به دبیرستان خاقانی می‌رفتم با مرحوم حمید سمندریان دوست بودم و هر دو ما به کلاس آقای عبد الحسین نوشین می‌رفتیم و از همان‌جا من کار تئاتر را شروع کردم و در دبیرستان هم در رینگ بوکس نمایشنامه اجرا می‌کردیم و پیش از اینکه مشغول کار هنر و تئاتر بشوم فقط نزد پدرم کار مجسمه سازی کرده بودم.
عبدالحسین نوشین تئاتر را به صورت حرفه ای در ایران آغاز کرد و خود من به تئاتر علاقه زیادی داشتم و مرحوم سمندریان هم علاقه داشت و بعداً برای ادامه تحصیل به آلمان رفت، من در آن زمان خیلی تئاتر می دیدم و بعداً آقای معینیان صدای من را روی فیلم‌ها شنیده بودند و دعوتم کردند که من از دوبلاژ به رادیو رفتم.»
او درباره ورودش به عرصه دوبله هم گفته بود: «دوستی داشتم به نام آقای هوشنگ لطیف‌پور که با جعفر والی و آقای رضایی در لاله زار بودند و روزی بر حسب تصادف با هم رودررو شدیم و به محض اینکه صدای من را شنید من را به دوبلاژ بردند که سال ۱۳۲۴ بود.
در آن زمان خیلی از فیلم ها را برای دوبله به ایتالیا می بردند و بین ما و ایتالیا در دوبلاژ رقابت وجود داشت، حتی من را به ایتالیا دعوت کردند و در امتحان هم قبول شدم، اما چون مادرم تنها بود گفت که نرو، در آن زمان امکانات و تکنیک در ایران پایین بود، اما امروزه تکنیک خیلی بالا است و با اینکه امکانات محدود بود کار برای من خیلی جذاب بود.
در آن زمان صاحبان فیلم، فیلم‌های کشورهای مختلف را می‌خریدند و حتی افراد را برای دوبله خود صاحبان فیلم انتخاب می‌کردند که در آن زمان جعفر والی، لطیف پور و ایرج دوستدار در کار دوبله بودند.»
پرویز بهرام شغل وکالت را هم به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کرد اما خودش گفته بود که فقط عاشق دوبله و سینما و مخاطبان زیادش بوده است.
محمد عبادی هم دوبلور دیگری است که همچون حسین عرفانی در سال ۱۳۹۷ و در ۷۱ سالگی از دنیا رفت. عبادی از جوانی کار دوبله را آغاز کرده و مانند برخی دوبلورها بازیگری را هم در کارنامه خود دارد.
محمد عبادی دوبلور نقش های مختلفی در فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی از جمله «ناوارو» در نقش اوکلند، «جنگجویان کوهستان» در نقش شی چن، «از سرزمین شمالی» در نقش تام، «کاراگاه و رکس» در نقش های مختلف، «شرلوک هلمز» در نقش های مختلف، «جومونگ»، «لوک خوش شانس»، «سفرهای میتی کامان» و «ریو مادن» بوده است.
او صداگذاری کارتون‌های ماندگاری چون «لوک خوش‌شانس»، «سفرهای میتی‌کومان» را در کارنامه دارد.
مهدی آرین نژاد هم دوبلور خوش صدای دیگری بود که تنها به فاصله دو روز از حسین عرفانی و در ۲۳ شهریور سال ۹۷ از دنیا رفت.
مهدی آرین نژاد متولد سال ۱۳۱۸ بود و فعالیت حرفه‌ای در دوبلاژ را از سال ۱۳۴۱ آغاز کرد. او در آثاری چون «لوک خوش شانس» (یکی از برادرها)، «مورچه و مورچه‌خوار» (مورچه‌خوار)، «بازرس» (گروهبان دودو)، «رابین هود» (پدر تاک)، «چوبین» (برونکا) و مجموعه‌های «دایی جان ناپلئون» (شمس علی میرزا) و «هزاردستان» صداپیشگی کرده است.
علی همت مومیوند ـ دوبلور کارتون گربه سگ ـ درباره زنده یاد آرین نژاد گفته بود: تا به حال ندیدم که کسی را از خود آزرده کند. ایشان به لحاظ اخلاقی در اوج بودند و به لحاظ کاری هم هر نقشی به ایشان واگذار می‌شد با تمام وجود اجرا می‌کردند. به همین دلیل هر نقشی را که صداپیشگی کرده‌اند، ماندگار شده است.
مهدی علیمحمدی دوبلور قدیمی و پیشکسوتی بود که در ۱۳ شهریور ۱۳۹۸ صدایش برای همیشه خاموش شد. زنده‌یاد مهدی علیمحمدی چهارم فروردین سال ۱۳۰۳ در تهران به دنیا آمد. او سال ۱۳۴۰ وارد تلویزیون شد و کار گویندگی و دوبلاژ را آغاز کرد.
«خانواده دکتر ارنست»، «نویسندگان بزرگ جهان»، «ربکا»، «نیک و نیکو» و … از جمله آثاری است که علیمحمدی مدیریت دوبلاژ آن‌ها را بر عهده داشت.
زنده یاد علیمحمدی در مراسم تجلیل خود که در سال ۱۳۹۶ و با حضور بزرگان دوبله برگزار شد گویندگی و دوبله را نه یک پیشه بلکه عشق خود دانست و افزود: به واسطه این علاقه مندی همواره از چندین دهه فعالیتم خرسندم و هرگز اظهار خستگی نکردم.
بیژن علیمحمدی نیز یکی از دوبلورهای قدیمی و متولد ۱۳۴۰ بود.
زنده یاد علیمحمدی در سریال‌های تاریخی «امام علی(ع)» و «روشن‌تر از خاموشی»، فیلم سینمایی «روز واقعه»، در انیمیشن «لاک پشت‌های نینجا» و مستندهای بسیاری صداپیشگی کرده است.
او در سریال «معمای شاه» نیز به جای شخصیت های حضرت امام خمینی(ره) و آیت الله طالقانی گویندگی کرده است.
زنده یاد علیمحمدی در آبان سال ۱۳۹۸ پس از دو هفته بستری بودن در بیمارستان امام خمینی(ره) از دنیا رفت.
امسال هم که کرونا بهانه تلخی شد برای از دست دادن یکی دیگر از صداهای ماندگار دوبله کشور یعنی زنده یاد چنگیز جلیلوند.
جلیلوند هنرمند خوش صدا و خوش سیمایی بود که در بازیگری هم دستی داشت و با نقش‌های اندکی که بازی کرد علاوه بر صدایش تصویرش را هم برای مردم ماندگار کرد.
چنگیز جلیلوند ششم آبان ماه سال ۱۳۱۹ در شیراز متولد شد و در ۲ آذر ۱۳۹۹ بر ثر ابتلا به کرونا و درگیر شدن ریه با این بیماری مرگبار جانش را از دست داد.
او صداپیشه بازیگران داخلی و خارجی زیادی از جمله مارلون براندو، پل نیومن، محمد علی فردین، بهروز وثوقی و … بوده و تاثیرگذاری نقش بازیگران را با صدایش دو چندان کرد.
نمونه‌ای از آخرین کارهای چنگیز جلیلوند را در ادامه می‌بینید:
بدین ترتیب در مدت زمانی کوتاه یعنی به فاصله سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ عرصه دوبله کشور ستارگانی بی مانند را از دست داده است. صداهایی که گاه حتی از خود نقش و از بازیگر اصلی هم ماندگار تر شدند.
