به احتمال زیاد پیش از مهین اسکویی هم بانوان دیگری در تئاتر ایران ، تجربه کارگاردانی داشتهاند ولی بخشی از جامعه تئاتری، عنوان «اولین بانوی کارگردان تئاتر ایران» را شایسته مهین اسکویی میدانند.
۱۲ دی ماه سالروز درگذشت مهین اسکویی است. هنرمندی که حضورش در تئاتر ما تنها به اجرای نمایش محدود نمیشود، بلکه او هم شاگردان بسیاری تربیت کرده است و هم دست به قلم بوده و کتابهای ارزشمندی را به تئاتر ایران هدیه کرده است.
زوج اسکویی یعنی مصطفی و همسرش مهین اسکویی ، با پایهگذاری گروه تئاتر یا هنرکده «آناهیتا»، هنرمندان درخشانی را برای تئاتر ایران پرورش دادند. نامهایی همچون مهدی فتحی، محمود دولتآبادی، مهین شهابی، جعفر والی، شمسی فضلاللهی، پرویز بهرام، بیژن محتشم، سیروس ابراهیمزاده، محسن یلفانی، یدالله شیراندامی، هادی مرزبان، پروین چایچی، رسول نجفیان، کاظم هژیرآزاد، سعید امیرسلیمانی، هاشم ارکان، حسین پناهی، غلامرضا بنفشهخواه، رضا بنفشهخواه ، حسن مهمانی، فریدون پارسانژاد، ایرج مهدویان، تقی کریمی، آزرم کیکاووسی، شکوه نجمآبادی، ناصر رحمانی نژاد، پروین خضرایی، نادر غزی بیات، ادوارد بالاسانیان، بیوک میرزایی، احمد دامود، مصطفی عالمیان، فاطمه طاهری، و … در این گروه بالیدند.
همزمان با سالروز درگذشت مهین اسکویی گپ و گفت کوتاهی با سعید امیرسلیمانی بازیگر باسابقه تئاتر، سینما و تلویزیون داریم.
او در سالهای آغازین جوانی فعالیت حرفهای خود را با گروه تئاتر «آناهیتا» آغاز کرده است. او همراه با محمود دولت آبادی ، نقشهای اصلی در نمایش «اینس مندو» به کارگردانی مهین اسکویی را بازی کردهاند.
این بازیگر باسابقه درباره همکاریاش با مهین اسکویی میگوید: از سال ۱۳۳۹ وارد گروه تئاتر «آناهیتا» شدم و فعالیت حرفهای خود را با این گروه آغاز کردم. در چند نمایش این گروه به ایفای نقش پرداختم که به جز یکی از آنها، بقیه با کارگردانی خانم مهین اسکویی روی صحنه رفتند. همواره گفتهام اگر چیزی در بازیگری میدانم، مرهون این بانوی هنرمند هستم که تا اواخر زندگی شان همیشه با یکدیگر در تماس بودیم و در جریان فعالیتهای نوشتاری و پژوهشی ایشان بودم.
او اضافه میکند: نوعی هوش و خلاقیت هنریِ ذاتی در وجود مهین اسکویی بود که در کمتر کسی دیدهام. شاید پیش از ایشان هم بانوان دیگری در تئاتر ایران به عنوان کارگردان فعالیت کرده باشند، ولی اولین بانوی کارگردان راستین در تئاتر ایران، خانم مهین اسکویی است چراکه ایشان با متد علمی کار میکرد و آنچه را از تئاتر استانیسلاوسکی فرا گرفته بود، در آثار خودش پیاده کرد.
امیرسلیمانی با تاکید بر اینکه باید تلاشهای این بانوی هنرمند در تئاتر ایران نوشته و قدر دانسته شود، از دیگر فعالیتهای مهین اسکویی نیز یاد میکند: ایشان تلاشهای فراوانی داشتند. ترجمههای بسیار خوب از آثار بزرگان تئاتر دنیا بویژه بزرگان تئاتر در روسیه که امروز هم همه این آثار موجود است و همچنان هنرجویان و دانشجویان و نوآموزان تئاتر میتوانند از آنها بهرهمند شوند.
او در پایان خاطرنشان میکند: خانم اسکویی فقط یک بازیگر یا کارگردان مطرح در تئاتر ما نبود. ایشان از نظر تربیت و پرورش هنرجو هم خدمات شایان توجهی ارایه کرد و بسیاری از هنرجویانی که در گروه تئاتر«آناهیتا» پرورش داد، غنیمتی برای تئاتر ما هستند.